50 năm thống nhất đất nước: Giải phóng Trường Sa - mốc son chói lọi của Hải quân nhân dân Việt Nam

Ngày 29/4/1975, trong khí thế hào hùng của Chiến dịch Hồ Chí Minh, Quân chủng Hải quân cùng lực lượng phối hợp của Quân khu 5 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giải phóng quần đảo Trường Sa. 

Chiến công này khẳng định sự chỉ đạo sáng suốt, chính xác, kịp thời của Thường trực Quân ủy Trung ương, Bộ tổng Tư lệnh và Quân chủng Hải quân trên mũi tiến công trên hướng biển trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975.

Giải phóng Trường Sa trong mùa Xuân

Quần đảo Trường Sa nằm ở phía Nam biển Đông là quần đảo có vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, quân sự và kinh tế của Việt Nam. Nơi đây không chỉ là tuyến đầu bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc mà còn là khu vực có tiềm năng về tài nguyên biển và giao thông hàng hải quốc tế.

Thời điểm đầu năm 1975, quần đảo này chỉ có 11 đảo có người ở; trong đó, có 5 đảo do quân đội Sài Gòn đóng giữ, gồm: Song Tử Tây, Sơn Ca, Nam Yết, Sinh Tồn và Trường Sa lớn. Quân địch đóng trên 5 đảo này có khoảng 160 tên. Trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang đi đến thắng lợi cuối cùng, việc giải phóng Trường Sa trở thành nhiệm vụ cấp bách nhằm khẳng định chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam.

Ngày 4/4/1975, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đã chỉ thị cho Khu ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 và Bộ Tư lệnh Hải quân "khẩn trương nghiên cứu kế hoạch tác chiến và tiến hành mọi công tác chuẩn bị để khi có thời cơ kịp thời giải phóng quần đảo Trường Sa, coi đó là một nhiệm vụ rất quan trọng".

Thực hiện chỉ đạo này, Bộ Tư lệnh Hải quân đã khẩn trương chuẩn bị lực lượng sẵn sàng cho chiến dịch giải phóng Trường Sa, trong đó có Đoàn 126 đặc công nước và các tàu vận tải của Đoàn 125. Lực lượng giải phóng đảo được thành lập có phiên hiệu Đoàn C75 do đồng chí Mai Năng, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 126, làm Chỉ huy trưởng.

Theo phương án tác chiến, mục tiêu tiến công đầu tiên là đảo Song Tử Tây, tiếp đó là Nam Yết, Sơn Ca, Sinh Tồn, Trường Sa. Phương châm tác chiến là: Bí mật, bất ngờ. Thời cơ tiến công từ 0 đến 2 giờ, là lúc ta có thể lợi dụng yếu tố thuỷ văn (nước triều rút, sóng lặng) để bí mật đổ quân lên đảo.

Ngày 11/4/1975, các lực lượng của ta bí mật xuất phát từ Đà Nẵng, chọn đảo Song Tử Tây làm mục tiêu giải phóng đầu tiên. Rạng sáng 14/4, lực lượng đặc công nước Đoàn 126 đã đổ bộ lên đảo, chia làm ba mũi tấn công từ các hướng Nam, Tây và Đông Nam. Chỉ sau 30 phút chiến đấu thần tốc, quân địch trên đảo buộc phải đầu hàng, đảo Song Tử Tây được giải phóng - mở màn thắng lợi cho toàn bộ chiến dịch.

Sau khi chiếm đảo Song Tử Tây, Bộ Tư lệnh Hải quân dự định tấn công cùng lúc vào ba đảo Nam Yết, Sơn Ca và Sinh Tồn. Tuy nhiên, do tình hình thực tế, đêm 24/4, Trung tá Mai Năng quyết định tiến đánh đảo Sơn Ca trước. Lúc 2 giờ 30 phút ngày 25/4, cuộc tấn công bắt đầu và đến 3 giờ, quân ta giải phóng hoàn toàn đảo Sơn Ca.

Tiếp đó, vào 10 giờ 30 phút ngày 27/4, quân ta làm chủ đảo Nam Yết. Cùng lúc đó, quân địch trên đảo Sinh Tồn hoang mang dao động, rút chạy. Ngày 28/4, lực lượng ta đổ bộ thuận lợi lên đảo Sinh Tồn và đến 10 giờ 20 phút, chúng ta làm chủ đảo hoàn toàn.

9 giờ sáng 29/4/1975 - một ngày trước khi quân ta tiến công Dinh Độc Lập - phân đội chiến đấu cuối cùng của Lữ đoàn đặc công 126 đổ bộ thành công lên đảo Trường Sa lớn. Đây là căn cứ cuối cùng của quân đội Sài Gòn tại quần đảo Trường Sa. Lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam tung bay trên đảo - biểu trưng cho chiến thắng oanh liệt của Hải quân nhân dân Việt Nam và ý chí bất khuất của dân tộc Việt Nam trong công cuộc thống nhất đất nước và giữ vững chủ quyền biển đảo.

Chiến dịch giải phóng quần đảo Trường Sa mùa Xuân năm 1975 có vị trí chiến đấu rất đặc biệt - diễn ra trên đảo, cách rất xa đất liền. Chính trong điều kiện đặc biệt đó, nghệ thuật tác chiến đặc công nước của Quân chủng Hải quân đã phát huy hiệu quả tối đa: linh hoạt và chuẩn xác. Mỗi bước tiến của các chiến sĩ đặc công đều gắn liền với sự mưu trí, dũng cảm và tinh thần trách nhiệm cao với vận mệnh dân tộc.

Sự thành công của chiến dịch đến từ yếu tố bất ngờ, chọn thời cơ chính xác, hành động thần tốc và sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng. Việc tiếp quản từng đảo, từng bãi đá san hô không chỉ đơn thuần mang ý nghĩa về mặt quân sự, mà còn là kết quả của tầm nhìn chiến lược và sự chủ động trong việc gìn giữ những phần lãnh thổ quốc gia. Lá cờ được cắm lên sau mỗi trận đánh không chỉ đánh dấu một thắng lợi, mà còn nhắc nhở về trách nhiệm phải giữ gìn từng tấc đất, từng ngọn sóng thuộc về lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc.

Trường Sa hôm nay vững vàng giữa đại dương

Năm mươi năm sau ngày giải phóng, huyện đảo Trường Sa hôm nay đã khoác lên mình diện mạo mới. Sự thay đổi lớn nhất của Trường Sa nằm ở hệ thống hạ tầng được đầu tư đồng bộ và ngày càng hiện đại. Nếu như những năm sau giải phóng, cơ sở vật chất còn rất thiếu thốn, thì đến nay, toàn huyện đã có trường học, trạm y tế, nhà truyền thống, làng chài, sân bay, cầu cảng… tạo nên một hệ thống thiết chế hoàn chỉnh giữa biển khơi.

Hệ thống điện mặt trời, điện gió được triển khai rộng rãi đã góp phần thay thế dần máy phát dầu, cung cấp nguồn năng lượng bền vững, ổn định cho sinh hoạt, học tập và công tác của cán bộ, chiến sĩ và người dân trên đảo. Từng căn nhà dành cho hộ dân được xây dựng kiên cố, được trang bị đầy đủ tiện nghi từ tủ, giường đến quạt điện, tivi - những điều tưởng chừng như xa xỉ ở một vùng đảo xa xôi giữa đại dương.

Song song với phát triển hạ tầng, giáo dục và y tế - hai trụ cột của an sinh xã hội - cũng được đặc biệt chú trọng. Hệ thống trường học ở Trường Sa không chỉ dạy chữ mà còn truyền cho các em học sinh tinh thần yêu nước, lòng tự hào biển đảo. Ba trường tiểu học trên các đảo lớn duy trì tỷ lệ học sinh đạt khá, giỏi trong nhiều năm. Những em học sinh khi được đưa vào đất liền học tiếp cấp trung học đều hòa nhập tốt và đạt kết quả học tập cao.

Trong khi đó, hệ thống y tế cũng từng bước được nâng cấp. Các trạm y tế được trang bị đầy đủ thiết bị; trung tâm y tế tại thị trấn Trường Sa đã kết nối truyền hình trực tuyến với Bệnh viện Quân y 175 (TP Hồ Chí Minh), cho phép tư vấn và hỗ trợ kịp thời trong nhiều tình huống khẩn cấp, nhất là với ngư dân gặp nạn trên biển. Những ca mổ, cấp cứu từng được xem là không tưởng giữa đại dương nay đã trở hiện thực nhờ sự phát triển của công nghệ và quyết tâm của ngành y tế.

Kinh tế biển cũng là lĩnh vực được huyện đảo chú trọng phát triển trong những năm qua. Trường Sa hiện có bốn âu tàu tại Song Tử Tây, Đá Tây, Sinh Tồn và Trường Sa Lớn - nơi trú đậu an toàn cho hàng trăm lượt tàu cá mỗi năm. Các hộ dân sinh sống trên đảo được khuyến khích phát triển mô hình đánh bắt thủy hải sản bền vững, kết hợp trồng rau xanh, nuôi gia cầm, vừa đảm bảo tự cung tự cấp, vừa góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bên cạnh phát triển kinh tế, Trường Sa còn chú trọng gìn giữ và phát triển đời sống văn hóa - tinh thần. Những công trình như Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà truyền thống Trường Sa, Công viên Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cùng nhiều ngôi chùa khang trang đã trở thành điểm tựa tâm linh của quân và dân trên đảo. Các nghi lễ, hoạt động văn hóa như Tết cổ truyền, Quốc khánh, tết trung thu… vẫn được tổ chức đầy đủ, ấm áp giữa biển khơi. Những hành trình "Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương", "Xuân nơi đảo xa", "Tết Trường Sa" trở thành sợi dây gắn kết hàng triệu trái tim đất liền với những người đang ngày đêm gắn bó với biển, đảo quê hương.

Trải qua nửa thế kỷ, từ chiến thắng thần tốc mùa xuân 1975 đến diện mạo khang trang hôm nay, Trường Sa là minh chứng sống động cho tinh thần đoàn kết, ý chí quật cường và tình yêu nước bất diệt của dân tộc Việt Nam. 50 năm dựng xây giữa trùng khơi là 50 năm khẳng định chủ quyền, gìn giữ và phát triển, tạo nên một Trường Sa vững chãi, nghĩa tình, hiện đại đang từng ngày vươn cao giữa đại dương rộng lớn.