Thấy gì qua hiện tượng Mai Khôi và “ngón tay thối”?

(TT&VH) - Từ ngày 24/9 đến nay, trên mạng lại “ồn ào” vụ việc bức hình ca sĩ Mai Khôi chỉ “ngón tay thối” về phía độc giả (trong bài Mai Khôi: Yêu đương là cuộc chơi tình). Nhiều trang thông tin điện tử và cả một số trang báo điện tử gần như đồng quan điểm, chỉ trích bức hình gây phản cảm và ca sĩ Mai Khôi, chỉ trích cả phóng viên của tạp chí Mỹ thuật, nơi xuất phát của bài phỏng vấn nói trên.

Có lẽ sẽ là điều bình thường, khi các báo lên tiếng chỉ trích một hành vi kém văn hóa, nhưng ở đây điều đáng buồn là sự chỉ trích bị nhầm địa chỉ, bởi những người lên tiếng chỉ trích cũng “bộp chộp” không tìm hiểu ngọn nguồn của sự việc và scandal của showbiz lần này suy cho cùng là do chính giới truyền thông tạo ra.

Một số báo cũng vi phạm tác quyền

Ngược dòng “lịch sử” của bài phỏng vấn, thì đây là bài do tác giả Na Sơn thực hiện với tựa đề Mai Khôi: Fairplay như chơi... tình. Bài này nằm trong chuyên đề Đàn bà chơi đăng trên tạp chí Mỹ thuật (số 29, phát hành ngày 15/9/2011). Chuyên đề này khá dài, gồm 6 bài, nói về những cái “chơi” của đàn bà gồm những bài viết, phỏng vấn các nhân vật như: nhà văn Linh Lê, hoa hậu Nguyễn Thu Thủy, doanh nhân Mai Đoan, Loan BB (nhiếp ảnh)... trong đó có bài phỏng vấn ca sĩ Mai Khôi là về “chơi tình”.

Việc các trang mạng lấy ra một bài trong chuyên đề này để đăng lại cũng có thể chấp nhận được. Tuy nhiên điều đáng nói là bài phỏng vấn đã bị thay đổi quá nhiều: sửa lại ngôn từ xưng hô, cắt bớt nội dung và đặt lại tựa đề (tựa gốc là Mai Khôi: Fairplay như chơi... tình được đặt lại là Mai Khôi: Yêu đương là cuộc chơi tình).

Nếu Luật Sở hữu trí tuệ xem những bài báo là những tác phẩm sáng tạo được bảo hộ tác quyền thì việc làm trên là đã vi phạm “sự toàn vẹn của tác phẩm” (vi phạm quyền nhân thân của tác giả).

Nhưng điều trầm trọng hơn, khi đa số các trang web đăng lại bài phỏng vấn này, họ đã tự động thay đổi toàn bộ hình ảnh so với bản in trên tạp chí Mỹ thuật, trong đó có hình ca sĩ Mai Khôi đưa “ngón tay thối” về phía trước. Điều này đã tạo ra sự “phẫn nộ” của cư dân mạng. Và ca sĩ Mai Khôi cùng phóng viên của tạp chí Mỹ thuật được xem là người có văn hóa kém, coi thường độc giả.

Theo tìm hiểu của người viết, tạp chí Mỹ thuật hiện chưa có trang báo điện tử, bài được ghi nguồn là “Theo Mỹ thuật” xuất hiện khá nhiều trên mạng hiện nay là do một trang web đánh máy lại và post lên, sau đó nhiều trang web khác copy lại.

Như vậy tấm hình được cho là phản cảm, thiếu văn hóa, không tôn trọng độc giả là do các trang web đưa vào, việc vi phạm “sự toàn vẹn của tác phẩm” này đã dẫn đến điều rất tồi tệ như đã xảy ra và “gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả”.

Điều đáng nói là trong thời gian qua, báo chí luôn đề cập, phê phán việc vi phạm tác quyền đối với một số văn nghệ sĩ, để mong lập lại trật tự đối với tình hình vi phạm tác quyền khá bát nháo như hiện nay. Nhưng một số phóng viên, biên tập lại vi phạm tác quyền một cách nghiêm trọng như trên đã làm ảnh hưởng đến uy tín chung của giới báo chí.

Hai trang báo có đăng hình Mai Khôi trên tạp chí Mỹ thuật

“Báo” mạng tự gây “sốc”

Tìm hiểu từ ca sĩ Mai Khôi, cô nói rằng: “Bức hình nói trên là do Đại Ngô (một người chuyên chụp hình cho Mai Khôi và nhiều ca sĩ khác) chụp tại quán cà phê Angel Garden (40 Võ Văn Tần, Q.3, TP.HCM) trong lúc bạn bè đùa vui với nhau. Hình được chụp cách đây vài tháng, nhưng cả Mai Khôi và Đại Ngô chưa hề gởi hình này cho bất kỳ ai. Hình không phải là loại hình chụp để sử dụng trên truyền thông mà chỉ là ghi lại những khoảnh khắc đùa giỡn với bạn bè, mang tính cá nhân. Tuy nhiên, hình này Mai Khôi có đưa lên trang Facebook của mình, và có lẽ những người sử dụng đã lấy nó từ Facebook.

Thật ra, ban đầu Mai Khôi cũng chỉ nghĩ đơn giản là chia sẻ một tấm hình nghịch ngợm với bạn bè cho vui mà không suy nghĩ thấu đáo. Nếu Mai Khôi lường trước được những sự việc phức tạp có thể xảy ra như vừa qua thì chắc chắn Mai Khôi không đưa hình đó lên Facebook.

Mai Khôi nghĩ rằng, là người của công chúng, mình phải hết sức cẩn trọng trong hành vi, việc làm, rất mong mọi người xem việc “up” bức hình nói trên lên Facebook của Mai Khôi là một việc làm thiếu cẩn trọng và việc có người lấy hình trên Facebook của Mai Khôi để dùng trên các trang web dành cho đông đảo độc giả là ngoài ý muốn của Mai Khôi. Mai Khôi sẽ nghiêm túc rút kinh nghiệm chuyện này và rất mong mọi người cảm thông”.

Việc ca sĩ Mai Khôi chụp bức hình “ngón tay thối”, về những vấn đề liên quan như: chủ nhân có chủ ý chụp bức hình này, việc cung cấp, phát tán, lưu giữ nó như thế nào... có vi phạm đến những quy định của pháp luật hay không, chúng tôi xin tạm không bàn ở đây. Nhưng trong phạm vi của bài phỏng vấn Mai Khôi trên tạp chí Mỹ thuật, tạp chí đã không dùng hình này. Bản thân Mai Khôi không trực tiếp cung cấp hình này cho phóng viên để sử dụng. Điều này cho thấy rằng scandal “ngón tay thối” là do các “báo” mạng tự tạo ra (vô tình hoặc cố tình). Sau đó một số báo “chính thống”, “nhảy” vào phê bình Mai Khôi và những bài như thế này đã trở thành bài “hit” tràn lan trên mạng Internet.

Có thể thấy rằng, đầu tiên là do việc thiếu trách nhiệm của một trang web và sau đó là sự bất cẩn, chủ quan của nhiều trang web khác khi copy lại bài này, truyền thông vô tình đã tự dựng lên một câu chuyện ầm ĩ thật đáng buồn...

Hữu Trịnh