Bám sát đời sống âm nhạc vì "Cống hiến"

Dù đã chấm rất nhiều cuộc thi âm nhạc ở các quy mô khác nhau nhưng việc tham gia vào Hội đồng bầu chọn Giải Âm nhạc Cống hiến vẫn mang lại cho tôi những trải nghiệm và thử thách nhất định. Nhân mùa Cống hiến 2025, Nhạc Việt ngày nay tuần này xin được chia sẻ vài câu chuyện liên quan đến giải thưởng từ góc độ của một thành viên Hội đồng bầu chọn.

So với tuổi đời 20 của Giải Cống hiến thì năm thứ 3 xuất hiện Hội đồng bầu chọn chỉ là một khoảng thời gian không đáng kể, nhưng nó khá cần thiết trong giai đoạn mà âm nhạc gần như có những bước ngoặt lớn về mọi mặt, đặc biệt là sự bùng nổ của giới trẻ. Cũng vì thế, các thành viên khi nhận lời tham gia Hội đồng luôn coi đó là một nhiệm vụ, nói khó thì không hẳn, nhưng cần nghiêm túc và dành thời gian cho công việc, có tìm hiểu mới có thể hoàn thành.

"Được" giới trẻ làm khó!

Tạm đưa một ví dụ để dễ so sánh: Nếu như ở những giải thưởng, cuộc thi âm nhạc khác, ở vị trí thành viên hội đồng nghệ thuật thì chỉ cần dùng kinh nghiệm của mình để thẩm định những gì các nghệ sĩ biểu diễn, người dự thi mang tới và đánh giá nó; thì ở Giải Cống hiến, vai trò của các thành viên Hội đồng bầu chọn thiên về tư vấn, thẩm định... Đến vòng bầu chọn chung cuộc, quyết định cuối cùng vẫn luôn thuộc về lá phiếu của các nhà báo theo dõi âm nhạc trên toàn quốc kết hợp với kết quả bình chọn của công chúng (các nhà báo chiếm 50%, công chúng chiếm 50%).

Dẫu thế, để hoàn thành nhiệm vụ Hội đồng bầu chọn, mỗi thành viên phải dành ra một lượng thời gian không nhỏ nghe toàn bộ những tác phẩm, chương trình, album, MV… nằm trong danh mục dự kiến và thường thì khó khăn nhất lại nằm ở vòng loại đầu tiên trước khi chốt Danh sách đề cử.

 Nghe nhạc để thưởng thức thì thoải mái, nghe nhạc để thẩm định thì không có cảm giác thư thái đó, nhất là khi các tác phẩm lại không có biên độ giới hạn về thể loại, màu sắc, đối tượng… Có nghĩa, phải nghe nhạc trong tư thế là một nhiệm vụ.

Trong khi âm nhạc là một dòng chảy bất tận, nó không bao giờ ngưng lại dù chỉ một thời gian ngắn, mà liên tiếp xuất hiện những gương mặt mới, tác phẩm mới. Nhiều bạn trẻ muốn khám phá những mới mẻ trong sáng tác nên có những phá cách... Sự mới mẻ càng tăng mạnh ở giải năm nay, khi mà có nhiều gương mặt trẻ xuất hiện. Chẳng hạn như ở hạng mục Nghệ sĩ mới của năm có những đề cử gồm NÂN, Liu Grace, 52Hz, marzuz, Dương Domic. Thú thật, với cá nhân tôi, một người hoạt động âm nhạc lớp trước, thì gần như đều là những cái tên lạ. Cho nên khi tiếp cận với âm nhạc của họ, tôi không chỉ phải nghe, mà còn phải tham khảo nhiều kênh khác như báo chí, dư luận và các đồng nghiệp khác…

Vì vậy, tôi vẫn nói vui với nhạc sĩ Giáng Son (cũng là một thành viên Hội đồng bầu chọn) là chúng mình "được" giới trẻ làm khó (!). Nhưng khó không làm chúng tôi nản mà thậm chí càng làm chúng tôi vui hơn, vì điều đó thể hiện sự phát triển của giới trẻ, sự chuyển động của âm nhạc... Phải tiếp cận và cân nhắc để tư vấn cho Ban Tổ chức một cách khách quan nhất về những chuyển biến âm nhạc trong năm và không bỏ lọt những hạt nhân xứng đáng.

"Trượt" mà vui hơn "đỗ"!

Tham gia trong vai trò thành viên Hội đồng bầu chọn đôi khi lại rơi vào thế… tiễn thoái lưỡng nan! Như trường hợp thành viên hội đồng Giáng Son ở mùa giải năm 2024. Chẳng là vốn đang yên phận ở vai trò nhạc sĩ sáng tác trong rất nhiều năm kể từ sau khi rời khỏi nhóm nhạc nữ mang tên Năm Dòng Kẻ đình đám một thời, bỗng đâu một ngày đẹp trời của năm 2023, Giáng Son ra mắt album riêng lấy tên là Sing my Sol, giới thiệu các ca khúc của mình do chính mình thể hiện. Cũng từ đây, nữ nhạc sĩ của Giấc mơ trưa còn ngầm thông báo với khán giả rằng chị tái xuất trong cả vai trò ca sĩ.

Đương nhiên, là một người hoạt động chuyên nghiệp và đã có thành tựu trong sự nghiệp, hơn ai hết, nữ nhạc sĩ Giáng Son biết thế mạnh của mình và vẫn xác định vị trí chủ yếu trong đời sống âm nhạc của chị là một nhạc sĩ, nhưng… dòng đời đôi khi lại không như ý muốn. Run rủi thế nào, ở Giải Cống hiến lần thứ 18 năm 2024, Sing my Sol của Giáng Son lọt Top 10 hạng mục Album của năm. Không chỉ có vậy, cái tên Giáng Son còn được nhắc tới trong Top 10 hạng mục Nhạc sĩ của năm.

Thực ra, Giáng Son không sẵn sàng cho sự xuất hiện tên mình và sản phẩm của mình ở vòng bầu chọn Top 10 của giải thưởng, do lo ngại sẽ có những dị nghị cho cả Ban Tổ chức và cho chính bản thân, nên chị chủ động xin rút. Nhưng việc xuất hiện trong Top 10 là hoàn toàn đúng với Quy chế của Giải Cống hiến năm 2024, nên cuối cùng, sau khi tham khảo ý kiến các thành viên còn lại của Hội đồng, Ban Tổ chức đã thống nhất không rút tên và sản phẩm của nữ nhạc sĩ ra khỏi Top 10, mà vẫn đưa vào "Vòng đề cử".

Kết quả, Top 5 đề cử chính thức ở cả 2 hạng mục đều không có tên Giáng Son - đó là do kết quả bình chọn của khán giả ở "Vòng đề cử" kết hợp với điểm số của Hội đồng bầu chọn.

 Lẽ thường khi trượt Danh sách đề cử chính thức ở một giải thưởng uy tín, chủ nhân của đề cử sẽ buồn, nhưng với "cảnh ngộ" của Giáng Son, việc tên mình đã không còn xuất hiện trong Top 5 đề cử của Giải Cống hiến lần 18 - 2024 lại khiến nữ nhạc sĩ cảm thấy nhẹ nhõm hơn.

Khó tính là do "thương"!

Ở trong Hội đồng bầu chọn, nhiều khi các thành viên cũng có những quan điểm khác nhau, tuy vẫn tôn trọng quyết định cuối cùng của số đông. Quá trình làm việc liên quan đến đề cử ở các hạng mục Giải Cống hiến lần 19 - 2025 này cũng vậy, có những lúc, ý kiến các thành viên hội đồng rất khác nhau. Nhưng có một trường hợp khá đặc biệt, đồng ý hay không đồng ý, đều có lý do xác đáng. 

"Sao khó tính thế!", tôi vẫn còn nhớ lời chia sẻ chân thành của một thành viên Hội đồng bầu chọn dành cho mình khi Hội đồng đang cân nhắc đến một ứng viên đề cử của giải năm nay, còn tôi sớm đưa ra ý kiến là "không đồng ý". Có lẽ vị thành viên hội đồng ấy đã rất ngạc nhiên khi thấy quan điểm của tôi - một người gắn bó với âm nhạc truyền thống dân tộc - lại không đánh giá cao một ứng viên có sản phẩm liên quan đến dòng nhạc này.

Đó là một nghệ sĩ còn rất trẻ, có một sản phẩm âm nhạc tâm huyết đầu tiên trong con đường âm nhạc của mình. Sản phẩm có sự tham gia của nhiều nghệ sĩ và nhạc trưởng. Phần âm nhạc có sự pha trộn giữa âm nhạc Việt Nam với âm nhạc phương Tây; giữa những bài/làn điệu đã nổi tiếng trong âm nhạc dân tộc cổ truyền với nhạc cụ trong dàn nhạc giao hưởng phương Tây. Phần hình ảnh cũng được thực hiện chỉn chu, cho thấy chủ nhân của album chắc chắn đã phải đầu tư một khoản kinh phí lớn cho sản phẩm tâm huyết này.

Ở góc độ của một người theo dõi sát sao với âm nhạc, vị thành viên hội đồng ấy muốn khuyến khích nghệ sĩ trẻ là hoàn toàn xứng đáng. Người trẻ hiện nay mà yêu nhạc truyền thống dân tộc, yêu những giai điệu và lời ca đã có từ rất lâu, lại có sự kết hợp pha trộn với âm nhạc giao hưởng thính phòng phương Tây như vậy là quý, là đáng được nhắc tới.

Nhưng ở góc độ khác, người viết lại thấy dù đáng trân trọng nhưng không nên khích lệ, bởi vì, dù có pha trộn nhưng dường như vẫn thiếu yếu tố mới - yếu tố sáng tạo mang dấu ấn của nhà sản xuất và nghệ sĩ biểu diễn. Nếu sản phẩm này ra cách nay chừng 5 năm trở về trước thì có lẽ mang lại mới mẻ nhất định cho đời sống âm nhạc, mở ra một hướng đi, một tương lai sáng cho chủ nhân của sản phẩm. Nhưng ở thời điểm hiện tại, nếu chỉ hát một bài nhạc truyền thống trên phần nhạc nền có sự pha trộn với nhạc giao hưởng thính phòng, không mang lại mới mẻ cho đời sống âm nhạc, thì khó có thể bật lên được. Và quan trọng nhất nếu cứ đi theo con đường như vậy và xuất bản thêm sản phẩm tương tự lần thứ 2, thứ 3… sẽ rất tốn kém mà khả năng cao là vẫn không mang lại kết quả như mong muốn.

Thực ra, việc băn khoăn và chưa đồng ý của tôi không phải là không trân quý người nghệ sĩ trẻ đang tràn đầy nhiệt huyết với âm nhạc mà hoàn toàn ngược lại. Nghệ sĩ trẻ ấy rất đáng được trân trọng, tuy nhiên, người viết muốn người đó nhìn ra vấn đề, không nên quá sa đà vào con đường đó mà cần kịp thời điều hướng cho phù hợp hơn ở những sản phẩm tiếp theo.