Bàn tròn: Tại sao các thủ môn chơi như 'lên đồng'?

(Thethaovanhoa.vn) - Sự xuất sắc đáng ngạc nhiên của các thủ môn ở World Cup tính đến thời điểm này sẽ là chủ đề thảo luận của bàn tròn hôm nay, với khách mời là cựu trợ lý HLV thủ môn ĐTQG và U23 Việt Nam Quách Ngọc Minh, cùng nhạc sĩ Hà Quang Minh và cây viết Phan Tất Đức.

“Louis van Gaal đã quyết định hợp lý”

Phạm An: Các anh nhận xét thế nào về quyết định lạ kỳ của HLV Louis van Gaal, thay thủ môn Tim Krul vào bắt 11 mét trong trận gặp Costa Rica?

Quách Ngọc Minh: Theo tôi, quyết định của HLV van Gaal là một quyết định táo bạo nhưng vô cùng hợp lí. HLV trưởng ĐT Hà Lan đã rất hiểu các thủ môn của mình, và chính quyết định hợp lí này đã dẫn tới thành công của ĐT Hà Lan khi trận đấu được quyết định thắng thua trên chấm 11m.

Tất Đức: Tôi nghĩ đây là 1 quyết định khôn ngoan, bởi chưa xét đến yếu tố chuyên môn thì việc thủ môn được thay vào sân chỉ để bắt 11m hẳn cũng khiến các cầu thủ Costa Rica bị dao động, e ngại. Nhất là khi anh này còn cao tận 1m93 với sải tay rất dài.

Hà Quang Minh: Tôi không nhớ rõ nhưng chắc chắn có nhiều HLV đã thay thủ môn ở cuối hiệp phụ thứ hai khi họ biết kiểu gì cũng đá luân lưu. Họ thay thủ môn bởi người đang bắt chính không giỏi cản phá 11m. Lựa chọn đó hoàn toàn là lý tính thôi.

Phạm An: Phẩm chất nào khiến anh ta được chọn, theo các anh?

Quách Ngọc Minh: Người bắt chính là người toàn diện nhất, tạo ra sự an tâm cao nhất, thể hiện tốt nhất trong các buổi tập, nhưng đôi khi người bắt dự bị lại sở hữu điểm mạnh là bắt 11m rất tốt. Tùy vào từng trận đấu, và tùy vào diễn biến trận đấu, Ban huấn luyện sẽ đưa ra quyết định sử dụng thủ môn nào.

Tôi lấy ví dụ ở ĐT U23 QG mới đây, chúng ta có 3 thủ thành là Bửu Ngọc, Nguyên Mạnh và Tuấn Linh. Bửu Ngọc có thể hình và chiều cao tốt nhất, bắt bóng bổng tốt nhất, lợi thế nhất trong các pha không chiến, phong độ cũng ổn định nên sẽ là người bắt chính. Tuy nhiên, trong 3 thủ thành này, Nguyên Mạnh của SLNA lại là người bắt phạt đền tốt nhất dù chiều cao kém hơn.

Hà Quang Minh: Nhân anh Quách Ngọc Minh nói về thể hình. Có khi nào Van Gaal chọn Krul vì anh ấy cao tới 1m93, sải tay dài hơn hẳn so với Cillessen, cao 1m88 không?

Quách Ngọc Minh: Tôi nói đơn giản bằng một thuật ngữ mà những trợ lý HLV chuyên trách huấn luyện thủ môn ở ta hay dùng là “phản xạ 1 phát” tốt. Điểm mấu chốt của 1 thủ môn bắt phạt đền tốt, theo tôi nằm chính ở phản xạ, cụ thể là phản xạ nhanh trong 1 thời điểm cực ngắn. Sau phản xạ thì đến tâm lý, sự lì lợm, bởi “đấu” nhau trên chấm 11m thì tâm lý của người đá và người bắt là rất quan trọng.

“Thủ môn hay cũng là vì các chân sút dở đi”

Tất Đức: Tôi cho là Tim Krul không hẳn là một thủ môn có sở trường bắt penalty. Trước đó, trong 20 quả 11 mét phải đối mặt, anh chỉ cản thành công 2 quả, tỉ lệ là 10%, con số thuộc vào loại kém nhất nếu so với các thủ môn dự World Cup lần này.

Ví dụ như tỉ lệ cản penalty thành công của Julio Cesar là 30% (20 lần bắt 11 mét, 6 lần cản phá), của Manuel Neuer là 33,3% (12/4), hay Tim Howard lên đến 40% (15/6).v.v

Quách Ngọc Minh: Tất nhiên là cũng phải tính đến yếu tố đối thủ nữa. Costa Rica cũng có tâm lý không thực sự vững vàng. Trong các tình huống “thực chiến”, thì tâm lý của thủ môn lại đỡ căng thẳng hơn so với người sút bóng. Bao giờ cầu thủ sút bóng, nhất là ở những cú sút quyết định cũng phải đối diện với áp lực rằng: nếu anh sút ra ngoài là anh “toi”, anh thành tội đồ. Trong khi với thủ môn, nếu bị sút vào lưới thì “đỡ” hơn, trong khi đẩy được bóng thì lại trở thành người hùng.

Phạm An: Các thủ môn dường như là điểm nhấn của World Cup lần này, với phản xạ rất tuyệt vời, từ Ochoa (Mexico), Tim Howard (Mỹ), Keylor Navas (Costa Rica), Julio Cesar (Brazil) v.v? Các anh hãy thử lý giải hiện tượng này? Các chân sút tồi hay các thủ môn quá xuất sắc?

Quách Ngọc Minh: Qủa là khó lí giải khi đột nhiên các thủ thành đều chơi hay đến vậy, nguyên nhân có lẽ do cùng với sự phát triển của chiến thuật, vai trò thủ thành ngày càng quan trọng hơn và tất cả các ĐT đều cố gắng tìm kiếm, đào tạo để có được một thủ thành trình độ cao.

Hà Quang Minh: Nói đến các thủ môn chơi xuất sắc ở giải này, ta cũng phải nhận thấy là họ được hỗ trợ bởi những hàng thủ chơi rất tốt, thế nên nhiều pha dứt điểm bị cản phá là khi thủ thành đã khép góc tốt và khiến tiền đạo không còn cơ hội nào để dứt điểm tốt hơn nữa.

Tất Đức: Tôi bổ sung thêm ý vào ý kiến của anh Hà Quang Minh. Đấy là ở World Cup lần này không có đội nào chơi tấn công thực sự xuất sắc nữa, dường như thời tiết tại Brazil là rào cản ngăn các ngôi sao tấn công tỏa sáng

Phạm An: Tôi cũng cho rằng chuyện các thủ môn thi nhau tỏa sáng đến từ việc các chân sút đã chơi dở. Các thủ môn có xu hướng chơi "lên đồng" khi tâm lý hưng phấn và tâm lý hưng phấn đó được tạo ra nhờ được các pha cản phá thành công liên tiếp "chạy đà". Ochoa là 1 dạng thủ môn điển hình như thế.

Anh ta đã có lần đẩy đến gần 30 quả khi còn bắt cho Ajaccio đấu với PSG. Tim Howard cũng là 1 dạng như thế, hay lên đồng khi chơi trong thế trận bị dồn ép và anh ta có cơ hội thể hiện mình. Nhưng các thủ môn dạng "hưng phấn" thế cũng hay mắc sai lầm khi quá nhàn nhã

Hà Quang Minh: Đó là cuộc chơi hai chiến tuyến, đôi khi ta lầm tưởng bên này mạnh lên nhưng chẳng qua là vì bên kia yếu đi thôi.

Tất Đức: Đúng rồi, khi quá nhàn nhã thì không cần các thủ môn dạng "hưng phấn" mà ngay cả một thủ môn toàn năng như Neuer cũng vẫn mắc những sai lầm ngớ ngẩn. Vấn đề của thủ môn là phải duy trì được sự tập trung và ổn định tâm lý. Khi không thường xuyên phải chịu áp lực và phải làm việc thì "tai nạn" là điều dễ hiểu.

“Phản xạ chỉ là biện pháp cực chẳng đã”

Hà Quang Minh: Thủ môn hay hoặc dở không chỉ dựa vào mấy pha cản phá phạt đền, mấy pha cứu thua mà còn phải xem xét cả cách anh ta chỉ đạo hàng phòng ngự thế nào, ra vào ra sao, chọn vị trí thế nào.v.v Rồi còn chưa kể là anh ta chơi với những đồng đội thế nào. Thế nên, có thủ môn bắt ở CLB thì dở, bắt đội tuyển lại hay bởi đồng đội ở tuyển có chất lượng khác, tư duy khác.

Quách Ngọc Minh: Việc phát hiện, tìm kiếm một thủ môn căn cứ vào 3 yếu tố: Chiều cao, phản xạ cùng tính cách. Bóng đá hiện đại đòi hỏi thủ thành phải có chiều cao tốt, thể hình tốt và sải tay tốt, sẽ có lợi thế ở các pha bóng bổng và trong các pha đối mặt trong suốt trận đấu, tiếp đến là phản xạ nhanh. Tính cách, cá tính cũng rất quan trọng. Một thủ môn phải có tính cách ổn định, tâm lý vững vàng, nhưng cũng cần đến cá tính, mỗi người lại có một cá tính khác nhau.

Phạm An: Dựa trên những tiêu chí đó, các anh cho rằng thủ môn nào sẽ giành giải người gác đền xuất sắc nhất World Cup lần này?

Hà Quang Minh: Tôi nghĩ, nếu càng tiến vào sâu, thì Neuer có thể là người ấy. Đức mà vào chung kết thì chắc chắn giải thưởng đó thuộc về Neuer

Tất Đức: Tôi nghĩ rằng, nếu Neuer duy trì được phong độ trong 2 trận còn lại thì đó sẽ là Neuer. Anh ấy đã có 1 giải đấu thành công và rất toàn diện.

Quách Ngọc Minh: Tôi cũng đặc biệt thích thủ thành Neuer của ĐT Đức, rất toàn diện, chơi bóng bằng chân chẳng kém gì một hậu vệ. Tôi nghĩ nhiều khả năng Neuer sẽ là thủ thành xuất sắc nhất.

Phạm An: Tôi cũng đồng ý với các anh. Neuer là một thủ môn lớn thực sự, dù ấn tượng anh ấy tạo ra trong 1-2 trận không mạnh như những thủ môn thuộc "nhóm phản xạ" như Ochoa, Howard. Nhưng 1 thủ môn lớn có lẽ là thế: Là một phần trong lối chơi của đội bóng, là thủ lĩnh và điểm tựa tinh thần, luôn giữ được sự tập trung. Phản xạ chỉ là biện pháp cuối cùng mà thôi.

Phạm An – Quang Thái (thực hiện)
Thể thao & Văn hóa