(Thethaovanhoa.vn) - Vào lúc 19h ngày 4/7/2020, Nổ cái bùm đã khai cuộc tại Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị (17 Lê Lợi, TP Huế). Đây là một sự kiện khá đặc biệt, gần như lần đầu tiên mới thấy tại cố đô Huế, quy tụ gần 60 nghệ sĩ, các nhà giáo dục nghệ thuật, giám tuyển tên tuổi tham gia.
Tối 1/10 tại một không gian nghệ thuật ở Bình Quới (TP.HCM) đã diễn ra cuộc thảo luận về những ảnh hưởng tới sáng tạo trong nghệ thuật đương đại, với những tên tuổi uy tín. Tuy là một hoạt động có quy mô hẹp, tính chuyên môn cao, nhưng lại gợi mở cho chúng ta nhiều suy nghĩ về môi trường sáng tạo của nghệ thuật đương đại Việt Nam.
Sự kiện này do NEST Studio, Mơ Đơ Art Space và dự án Symbioses đồng khởi xướng, tổ chức, với sự hỗ trợ của các Mạnh Thường Quân, cũng như của cộng đồng nghệ thuật trong cả nước. Trong gần 1 tuần, tác phẩm của 56 nghệ sĩ từ Nam ra Bắc sẽ được trưng bày ở 5 không gian chính, gồm: Trung tâm Nghệ thuật Điềm Phùng Thị, Đại học Nghệ thuật Huế, Mơ Đơ, Then Cafe, Năm Mùa. Riêng trình diễn và thảo luận thì mở rộng thêm các địa điểm khác. Trên lộ trình này, khách xem và các nghệ sĩ tham quan sẽ được xe điện đưa đón.
Hướng đến tuần nghệ thuật
Bên cạnh chuỗi trưng bày, Nổ cái bùm còn gồm Nổ não với việc mở cửa 5 xưởng làm việc của nhà nước và tư nhân, các buổi trò chuyện với nghệ sĩ và giám tuyển. Nổ tim với 2 tiết mục trình diễn nghệ thuật và 1 vở múa đương đại. Nổ bắp với một buổi thảo luận chuyên sâu về điện ảnh. Nói chung Nổ cái bùm xây dựng cấu trúc kiểu như tuần nghệ thuật, với các sự kiện đan xen, liên nối và tương tác, phản biện với nhau.
Với ý nghĩa gián tiếp như là một tiếng nổ vang của nghệ thuật đương đại, Nổ cái bùm muốn xé toang những ngày u ám của đại dịch Covid-19, kèm theo sự chững lại của nhiều sự kiện nghệ thuật trong thời gian qua. Vì thế ban tổ chức sự kiện này đã mạnh dạn khởi xướng để 56 nghệ sĩ nhiều lĩnh vực có cơ hội quy tụ tại Huế thực hiện tuần lễ nghệ thuật đương đại này.
Với thuận lợi về vị trí địa lý, Huế nằm giữa 2 đầu đất nước nên việc đi lại dành cho các nghệ sĩ 3 miền là khá hợp lý, tất cả đều có thể đến Huế bằng nhiều phương tiện, từ đi bộ, đến xe ô tô, xe gắn máy, đường thủy, đường hàng không... Thực tế di chuyển của 56 nghệ sĩ đã cho thấy điều này.
Một góc của khai mạc “Nổ cái bùm”. Ảnh: Lê Ngọc Tiến
Với ý tưởng về việc tạo dựng tinh thần nghệ thuật cho một cố đô, vốn đã rất định hình về nghệ thuật cung đình và truyền thống, Nổ cái bùm là sự giao thoa giữa các giá trị truyền thống và đương đại, sự giao hòa giữa các vùng văn hóa. Theo như lời phát biểu của giám tuyển Lê Thiên Bảo: “Chúng tôi tin rằng với những tiềm năng sẵn có của Huế, các hoạt động nghệ thuật như Nổ cái bùm sẽ giúp kết nối truyền thống với đương đại, cung cấp một góc nhìn khác. Nơi đây không chỉ là vùng cố đô với lịch sử dày đặc của vương triều nhà Nguyễn (1802-1945), mà còn là một không gian sống đầy hơi thở mới của sự sáng tạo mới”.
Các nghệ sĩ tham gia sự kiện không bị phân biệt về tuổi tác và cả xu hướng nghệ thuật. Nhưng có lẽ đây là “cơ hội tự nhiên” cho các nghệ sĩ trẻ, những người vừa mới ra trường, chưa có các cơ hội lớn. Đây cũng là cơ hội để họ trao đổi, cọ xát và phản biện với các tên tuổi đã thành danh như: Nguyễn Như Huy, Nguyễn Trinh Thi, Phan Hải Bằng, anh em Le Brothers, Trương Thiện, Nguyễn Văn Hè, Reece Allison, Phụ Lục Collective, Nguyễn Thúy Hằng…
Một cuộc tự giám tuyển
Đặc biệt, tất cả triển lãm của Nổ cái bùm đều do nghệ sĩ tự giám tuyển. Đây là trường hợp rất hiếm xảy ra trong các “đại triển lãm”, với quy mô rộng và nghệ sĩ tham gia đông đảo từ Nam ra Bắc. Trong khi hầu hết các mô hình đại triển lãm trên thế giới đều được dẫn dắt bởi một (hoặc vài) giám tuyển/giám đốc nghệ thuật, với ý niệm và chủ đề rõ ràng, được chuẩn bị sẵn từ 1 đến vài năm, thì Nổ cái bùm chọn một cách tươi mới và thoải mái hơn.
Tác phẩm “TP Trò chơi” (chất liệu đồng của Nguyễn Văn Hè)
Hầu hết các tác phẩm tham gia đều là những tác phẩm sẵn có trong xưởng của nghệ sĩ, hoặc được sáng tác mới, nhưng không phải theo đơn đặt hàng của nhà tổ chức. Nghệ sĩ cũng hoàn toàn làm chủ nội dung và cách trình bày tác phẩm của mình, cùng trao đổi và “thỏa hiệp” với các đồng nghiệp khác trong chương trình, theo như lời phát biểu hôm họp báo của giám tuyển Lê Thiên Bảo.
Tất nhiên, mỗi cách thức cấu thành đều có ưu và nhược riêng, nhưng sau thời gian giãn cách vì Covid-19, cũng như đặt vào bối cảnh êm đềm, lặng lẽ của cố đô Huế, cách của Nổ cái bùm là khá phù hợp, tạo được sức hút và sự tương tác đáng kể.
Có thể nói đây là một trong vài sự kiện nghệ thuật đương đại lớn nhất từ trước đến nay được diễn ra tại Huế. Ngoài việc quy tụ được nhiều gương mặt nghệ sĩ tiêu biểu, Nổ cái bùm còn được sự hỗ trợ rất nhiệt thành của các lãnh đạo ở địa phương này, đây quả là điều đáng quý. Chỉ hơn 10 tác phẩm bị từ chối trưng bày, con số này nghe có vẻ là nhiều, nhưng thực tế là khá ít với một sự kiện tự giám tuyển như Nổ cái bùm, vì vậy mà cũng là mơ ước của nhiều nghệ sĩ ở các địa phương khác.
Hy vọng Nổ cái bùm sẽ là một dư âm đẹp, không chỉ giúp xóa bớt sự trầm lắng, ngột ngạt của mùa đại dịch, mà còn là một bước ngoặt để các nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật đương đại có những trải nghiệm mới, đầy thú vị.
Trần Vĩnh Thịnh