Lâu nay nhạc sĩ Trần Tiến đã tạo nên dấu ấn của mình với một phong cách lãng tử, ngang tàng, đôi chút bụi phủi; với đàn guitar tự hát tự đệm cùng chiếc mũ nồi quen thuộc; với những ca khúc đầy lửa tình yêu cuộc sống, con người, quê hương đất nước… Chương trình Trần Tiến - Nửa thế kỷ phiêu bạt đã lọt vào TOP 5 ĐỀ CỬ CHÍNH THỨC của Giải Âm nhạc Cống hiến 2024, hạng mục Chương trình của năm.

Những ca khúc Trần Tiến viết về phụ nữ như Sao em nỡ vội lấy chồng, Tóc gió thôi bay, Chị tôi… có thể xem là những tuyệt phẩm về thân phận người phụ nữ trong trái tim người yêu nhạc. Dù "cha đẻ" của những ca khúc ấy - nhạc sĩ Trần Tiến - tự nhận mình không viết về phụ nữ và tình yêu, ông chỉ viết về những gì đã thấy và đã gặp trong cuộc đời.

Trong gia tài ca khúc đồ sộ của mình, Trần Tiến có rất nhiều ca khúc về phụ nữ - những người chị, người mẹ, người em… - mà ông đã gặp trên đường đời.

Hát đến khi không còn ai cần đến mình nữa…

Sau gần 60 năm sáng tạo, nhạc sĩ của du ca, của nhiều thế hệ tuổi trẻ vẫn đi và hát thơ mình rong ruổi, dù điều kiện sức khỏe có khi không cho phép (ông đang điều trị K giai đoạn 4). Ca khúc của ông vẫn luôn có chỗ đứng trong lòng người yêu nhạc xưa nay.

Gần 60 năm đi trên con đường âm nhạc, Trần Tiến được coi như cây đại thụ, có công mở đường cho âm nhạc đương đại Việt Nam. Bằng phong cách trẻ trung, không ngại đổi mới, ông đưa những dòng nhạc ngoại đầy mới mẻ như pop, rock, latin, hip-hop, rap, country, blue jazz… vào nhạc Việt, gần gũi và trở thành những bản hit đầu tiên của nhạc trẻ một thời. Rất nhiều ca khúc của Trần tiến vẫn được vang lên trên những sân khấu lớn nhỏ, từ thành thị đến làng quê, có mặt trong đời sống (cả những cuộc họp mặt, cưới hỏi…) và được nhiều thế hệ nghe nhạc, chơi nhạc.

Sau hàng chục lần xạ trị, trái tim chàng du ca vẫn tha thiết tình yêu âm nhạc. Sức khỏe của ông vẫn ổn để có thể theo đuổi những dự án âm nhạc của mình.

Trần Tiến kể, ông vẫn phải đi và hát thơ mình rong ruổi, cho đến khi không còn ai cần đến mình nữa. Tuy vậy, tuổi già không phải lúc nào cũng du ca trên đường được. Ông đang cố tìm cách du ca trực tuyến cho nhẹ nhàng hơn. Vả lại, còn quá nhiều bài viết trong 60 năm qua mà chưa kịp đến với khán giả.

Câu cuối bài hát Phiêu bạt, ông viết: "… Cao bồi súng buông trên đồi/ Chàng du ca hát lời giã từ/ Cả hai bay vào hư vô…". Nhẹ nhàng "hát lời giã từ" "bay vào hư vô" thật đúng với tinh thần của một chàng du ca Trần Tiến, sống với trái tim dành trọn tình yêu đời, yêu người thông qua tình yêu âm nhạc. Nghe ca khúc của Trần Tiến của mấy mươi năm về trước hoặc đến tận mãi sau này, độc giả đều có thể cảm nhận rõ điều này.

"Có rất nhiều điều tôi thích ở âm nhạc Trần Tiến, nhưng cảm xúc mạnh mẽ nhất có lẽ đến từ chất đời trong âm nhạc của chú" - ca sĩ Trần Thu Hà chia sẻ - "Nhạc Trần Tiến có một đặc điểm dễ nhận ra là rất bám sát vào cuộc sống của người Việt Nam đương thời. Tôi có nhiều đất để thể hiện giọng hát và tâm hồn của mình qua những ca khúc rất nhiều màu sắc đời sống, nhiều câu chuyện về cuộc đời".

Sinh năm 1947 tại Hà Nội, thuở nhỏ, Trần Tiến ít có cơ hội chăm lo học hành, sống lang thang nhiều trong các ngõ nhỏ Hà Nội. Chính những năm tháng này làm nên chất du ca, đầy sức sống và hồn nhiên trong phong cách và tác phẩm của Trần Tiến. Ông hiện đang sống cùng vợ ở TP Vũng Tàu.

Không cố ý vẫn có những bản tình ca xuất sắc

Hầu hết những ca khúc của Trần Tiến viết đều bắt đầu từ những đau đáu, trăn trở về thân phận, về những câu chuyện cuộc đời ông đã gặp. Rất nhiều bài hát, nhạc và lời đầy chất thơ, ăm ắp tình và ý tứ rất duyên của một gã du ca kể chuyện.

Ông thường chia sẻ về những ca khúc của mình mỗi khi bắt đầu trình diễn. Rất nhiều điều ông chia sẻ đọng lại trong độc giả, như chuyện về cô bé không có tiền mua vé trong Mặt trời bé con, chuyện người chị đầy hy sinh và trắc trở trong Chị tôi… Dù vậy, ông cho rằng, tuy tác giả có kể, cũng chưa chắc đúng tinh thần bài hát. Và khán giả chỉ nên nghe ca khúc, tưởng tượng như chính đời bạn, bạn sẽ là người sáng tác thứ hai của bài hát ấy.

Và ông nói thêm: "Những số phận con người sống cùng tôi, trong cuộc hành trình đi qua mặt đất này, trong đó có mẹ tôi, chị tôi, các em tôi. Tôi thường dành những lời dịu dàng nhất, chân thành, trân trọng nhất đến với họ. Vì họ là những người mẹ sinh ra trái đất vĩnh hằng này. Đó là tình yêu với phụ nữ, những người luôn vất vả, tê tái suốt đời lo cho người khác. Nhưng không phải là tình ca. Có thể tôi chưa được trải qua một mối tình nào, hoặc cũng có thể chuyện anh anh - em em với tôi, nó có vẻ sến súa, nên tôi chưa viết được bản tình ca nào thật hay".

Dù vậy, ít ai phủ nhận được trong những ca khúc đi vào lòng người của Trần Tiến, có thật nhiều những chuyện tình yêu, những bản tình ca gắn liền với tình yêu quê hương đất nước, yêu con người, cuộc sống như Ngẫu hứng lý qua cầu, Chuyện tình thảo nguyên, Tiếng trống Paranưng, Giấc mơ Chapi… hoặc những Sao em nỡ vội lấy chồng, Tóc gió thôi bay, Chị tôi… - đó là những tuyệt phẩm về thân phận người phụ nữ.

Cũng như rất nhiều nghệ sĩ khác, với Trần Tiến, viết về những người mẹ, người chị, người em thì nghìn năm viết cũng không đủ. Nhưng ông thường ca ngợi người mẹ thiên nhiên nhiều hơn. "Sẽ có dịp các bạn nghe ca khúc Người mẹ Trái đất đớn đau của tôi" - ở tuổi ngoài 80, ông vẫn ấp ủ khôn nguôi với đề tài lớn này.

Khôi Nguyên Thảo