(Thethaovanhoa.vn) - Nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam, thành viên Hội đồng Giám khảoGiải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội cho hay, mùa giải năm nay có khá nhiều điềubất ngờ thú vị vào phút cuối. Việc “cân đo, đong đếm” những tấm lòng “yêu Hà Nội” để chấm giải là một việc thực sự khó khăn, nhưng cũng đầy hào hứng.
Ví như Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội dành cho nhà giáo Nguyễn Bá Đạm, theo ông Quốc, "có thể nhiều người đến nay vẫn chưa biết cụ là ai, nhưng thật ra, đúng như Báo cáo tổng kết Giải thưởng đã nhận xét, cụ là người đã có những cống hiến thầm lặng suốt đời cho văn hóa, lối sống Hà Nội".
* Đặt tương quangiữa Giải thưởng Lớn năm nay với những mùa giải trước đó, vinh danh những tên tuổi rất lớn như nhà văn Tô Hoài, nhà văn hóa Hữu Ngọc... Ông có ngại rằng, ai đó có thể so sánh?
- Chúng ta thường thấy sự nổi bật gắn liền với những tên tuổi lớn, đặc biệt là trong các hoạt động có tác động trực tiếp vào đời sống trong lĩnh vực khoa học xã hội.
Điều đó được thể hiện qua hàng loạt cái tên mà giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội đã vinh danh trong những năm qua như nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, nhà văn Tô Hoài,GS Phan Huy Lê, nhà văn hóa Hữu Ngọc…, hay những nhà hoạt động nghệ thuật khá sôi nổi như hai nhà nhiếp ảnh Lê Vượng và Quang Phùng.
Chúng ta nghĩ rằng, những người hoạt động nổi trội thì rất nhiều, nhưng nhìn lại lịch sử giải Bùi Xuân Phái thì có thể thấy, chúng tôi cũng đã lựa chọn được những con người "vì tình yêu Hà Nội" khá âm thầm, bền bỉ bằng những đóng góp dù là rất nhỏ nhưng rất có giá trị cho Thủ đô.
Nhà sử học Dương Trung Quốc trao giải "Việc làm - Vì tình yêu Hà Nội" cho ông Quách Văn Địch. Ảnh: HT
Cụ Nguyễn Bá Đạm năm nay được tôn vinh theo tôi là xứng đáng, dù nhiều người chưa biết cụ là ai. Cụ Nguyễn Bá Đạm là người đã dành cả đời mình cho "tình yêu Hà Nội". Cụ đã có công bảo tồn những ký ức của Hà Nội bằng rất nhiều bài viết, cuốn sách đã in, để trao truyền ký ức Hà Nội cho các thế hệ sau. Có một người yêu Hà Nội như cụ Đạm là một điều hết sức đáng quý và đó cũng chính là sắc thái đặc trưng của người Hà Nội: Sống khiêm nhường nhưng rất kiên trì, bền bỉ và giữ được sự mực thước, dành gần như cả cuộc đời cho việc tích cóp những di sản vật thể cho Hà Nội. Một người như thế hoàn toàn xứng đáng được tôn vinh.
* Chủ nhân các Giải thưởng Lớn thường là những cây đa, cây đề cao niên. Liệu trong tương lai, HĐGK có mạnh dạn tôn vinh những người trẻ tuổi hơn?
- Nhân tố trẻ để được giải thưởng Bùi Xuân Phái tôn vinh, theo tôi là rất cần thiết, nhưng phải thật sự nổi bật. Thường thì các nhân tố trẻ có một "bất lợi" là thời gian chưa nhiều, trải nghiệm chưa nhiều, nhưng chúng tôi luôn tin rằng, trong xu thế khởi nghiệp như hiện nay, Giải thưởng sẽ sớm có thêm nhiều đột phá về nhân tố trẻ.
Trong quá trình xét giải hàng năm, có rất nhiều người xứng đáng được giải thưởng tôn vinh nhưng cuối cùng chúng tôi đành phải gác lại. Bởi tuổi tác của những "tình yêu Hà Nội" cũng là một trong những yếu tố quan trọng, thậm chí là một áp lực đối với Hội đồng giám khảo, vì đã có lúc, chúng tôi định trao giải cho một người nhưng chỉ một thời gian ngắn đã không bao giờ được gặp lại họ nữa để mà trao.
* Cá nhân ông ấn tượng nhất với đề cử, giải thưởng nào của mùa giải năm nay?
- Mùa giải năm nay có rất nhiều đề cử ấn tượng, rất khó để đưa ra những so sánh và khiến chúng tôi phải cân nhắc rất nhiều. Tất nhiên mỗi người có một cách nhìn nhận, đánh giá khác nhưng có một đề cử được chúng tôi phát hiện rất muộn nhưng nhận được sự đồng thuận rất cao, đó là tập thơ Ta còn em của nhà thơ Phan Vũ.
Ở Hà Nội, ai cũng biết và hát bài hát Em ơi, Hà Nội phố của nhạc sĩ Phú Quang nhưng ít ai biết rằng những câu thơ rất hay được phổ nhạc ấy là của Phan Vũ…
* BTC và HĐGK nên làm gì để khả năng bao quát ngày càng rộng và sâu hơn? Và xin ông một vài đánh giá hiệu ứng xã hội của giải thưởng này?
- Rất khó để trả lời câu hỏi, làm thế nào để bao quát rộng hơn và sâu hơn, hoặc chỉ công chúng mới có thể trả lời được. Chúng tôi chỉ biết rằng chúng tôi đã, đang và sẽ rất cố gắng trong khả năng hiểu biết của chúng tôi.
Hội đồng giám khảo xem xét chủ yếu trên hồ sơ được ban sơ khảo trình lên. Giải thưởng Bùi Xuân Phái có một lợi thế là vì TTXVN là cơ quan đầu mối thông tin, rất kịp thời quan tâm xây dựng hồ sơ đề cử trong khoảng thời gian theo quy định của điều lệ, cố gắng không bỏ sót cá nhân, tác phẩm, việc làm, ý tưởng "vì tình yêu Hà Nội" nào khiến sau đó công chúng phải tiếc nuối, BTC và Hội đồng giám khảo phải ân hận.
Có điều giải thưởng Bùi Xuân Phái đang trăn trở là làm sao "kéo" được các bạn trẻ vào cuộc. Có thể các bạn ấy chưa thể tạo ra được một hiệu ứng rộng rãi về những ý tưởng, việc làm, tác phẩm của mình "vì tình yêu Hà Nội" lúc này, nhưng chúng tôi tin rồi đây sẽ phát hiện được và tôn vinh những nhân tố trẻ như bạn đã hỏi tôi ở trên.
* Xin cảm ơn nhà sử học Dương Trung Quốc!
Phạm Huy (Thực hiện)
Sáng 29/8, tại Trung tâm Thông tấn Quốc gia, số 5 Lý Thường Kiệt (Hà Nội), Ban tổ chức Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì Tình yêu Hà Nội là báo Thể thao & Văn hóa (TTXVN) và Quỹ Bùi Xuân Phái, đã tổ chức Lễ trao Giải thưởng lần 11 – 2018.