Ca khúc 'A Natural Woman': Aretha Franklin - 'nữ hoàng thiên bẩm'

(Thethaovanhoa.vn) - “Có một số nữ ca sĩ vượt ngoài mọi biên giới âm nhạc mà chúng ta ngưỡng mộ họ, một sức mạnh huyền bí để khơi dậy tình yêu trong ta” - tác giả nổi tiếng Ralph Ellison viết về Aretha Franklin năm 1958 - “Thật vậy, chúng ta cảm thấy rằng nếu tầng lớp quý tộc không chỉ là sự tự phụ của giai cấp thì bà chắc chắn là nữ hoàng thiên bẩm của chúng ta”.

'Respect' của Aretha Franklin: Từ một ca khúc ngổ ngáo thành 'thánh ca' thời đại

Hơn nửa thế kỷ trước, ca khúc “xấc xược” của Aretha Franklin đã chiếm gọn vị trí No.1 trên BXH Billboard Hot 100 và trong suốt hơn nửa thế kỷ đó, nó vẫn luôn thời sự và hơn thế, được ưa chuộng hát mọi nơi.

Khi dùng chữ “nữ hoàng thiên bẩm”, Ellison quả là nhà tiên tri khi gần 10 năm sau là sự ra đời của (You Make Me Feel Like) A Natural Woman (Anh khiến em thấy mình đúng là một phụ nữ thiên bẩm) - ca khúc phát hành năm 1967, nằm trong số những bản nhạc soul vĩ đại nhất mọi thời đại, và là đặc trưng của Aretha Franklin.

Cuộc gặp ngoài đường

Vào năm 1967 đó, cô gái 25 tuổi Aretha Franklin mới chuyển sang hãng đĩa Atlantic. Hợp đồng của cô với hãng Columbia đã kết thúc vào tháng 11/1966. Khi này, cô còn đang nợ tiền hãng vì doanh số bán đĩa không được như kỳ vọng. Dù vậy, biệt danh “Nữ hoàng nhạc soul” thì đã gắn bó với cô từ cả trước đó.

Nhà sản xuất Jerry Wexler của Atlantic chính là người thuyết phục Franklin chuyển hãng. Ông muốn phát huy nền tảng phúc âm của Franklin và cơ bản, triết lý chung của ông là khuyến khích “thể thức bền bỉ của rhythm và blues ngày một như soul”. Như vậy, Franklin về Atlantic như cá gặp nước (và chỉ năm sau, năm 1968, Wexler đã đưa cô lên thành “danh ca thành công nhất đất nước”).

Wexler chăm chút cho Franklin vô cùng tận tâm, thể hiện rõ ngay ở cách ra đời của kiệt tác A Natural Woman: Khi đang đi bát phố. Một lần, trên chiếc xe limousine của mình, Wexler nhìn thấy cặp đôi sáng tác huyền thoại Carole King và Gerry Goffin đang đi bộ dọc Broadway. Ông liền hạ kính cửa sổ và nói với ra: “Tôi đang tìm một hit lớn thật sự cho Aretha. Viết một ca khúc tên “Phụ nữ thiên bẩm” thì thế nào?” Đó không phải là một phút bốc đồng. Wexler, vốn là sinh viên ngành văn hóa âm nhạc Phi-Mỹ, đã nghiền ngẫm về “thiên bẩm con người” này từ lâu.

Không ngạc nhiên khi King và Goffin sững ra nhìn nhau rồi quay lại phía Wexler. Người đàn ông quyền lực khẽ gật đầu, kéo kính cửa sổ rồi mất hút trong dòng xe cộ. Trở lại nhà mình ở New Jersey, cặp vợ chồng liền cho 2 cô con gái đi ngủ và lao vào sáng tác. Là một nhóm phi thường, bộ đôi sáng tác lúc đó cũng sàn tuổi Franklin nhưng đã sở hữu nhiều hit lớn, bao gồm The Loco-Motion, I’m Into Something Good và Will You Love Me Tomorrow.

King, thiên tài âm nhạc, gần như lập tức tìm ra được những hợp âm. Thật ra, King cảm thấy nó đã lởn vởn trong đầu mình từ lâu và giờ thì giấc mơ đã hóa hiện thực. Còn Goffin, người viết lời, thì đã mơ về “Nhìn ra cơn mưa buổi sáng, em thường thấy chán nản” và “Khi tâm hồn em lạc lối và tìm lại được, anh đã tới đòi nó”.

Ngay hôm sau, họ đã thu bản demo và gửi cho Wexler - người ngay lập tức thích nó. Wexler hẳn rất ngạc nhiên: Ông ủy quyền một hit lớn và có nó trên bàn ngay hôm sau! Nhưng liệu Franklin - nữ hoàng nhạc soul, một tâm hồn nhạy cảm - có thích nó?

Aretha Franklin hát “A Natural Woman” trong đêm vinh danh người bạn âm nhạc tri kỷ Carole King:

Nữ quyền

Phải chờ nhiều ngày, King và Goffin mới được Wexler gọi lại, mời họ tới văn phòng. Franklin thích ca khúc. Thực tế thì: Cô đã thu âm xong nó. Khi Wexler bật bản thu, King - như sau này viết trong hồi ký - chỉ có thể: “Ôi. Chúa tôi”.

A Natural Woman được cải biên cho dàn nhạc hào hùng. Hát phụ trợ là nhóm The Sweet Inspirations (trong đó có Cissy - mẹ Whitney Houston) cùng các chị em của Franklin là Erma và Carolyn. Nhưng tất cả chỉ là nền cho thành phần mạnh mẽ nhất, cao vút nhất: Giọng hát của Franklin - mà King từng miêu tả là “một trong những nhạc cụ thanh nhạc biểu cảm nhất của thế kỷ 20”.

Chỉ đạt tới No.8 trên BXH Mỹ nhưng A Natural Woman lập tức trở thành ca khúc đặc trưng của Franklin, nó hợp với cô tới mức nhiều người ngạc nhiên khi không phải chính cô viết nó. Mặc dù lời ca khúc miêu tả về một phụ nữ được công nhận bởi người yêu - rằng giữa cuộc đời mỏi mệt này, tình yêu của người đàn ông đã khiến người phụ nữ thấy mình nở rộ thiên bẩm - nhưng A Natural Woman rõ ràng là một ca khúc nữ quyền. Bản chất của phụ nữ và đàn ông là đối lập, nhưng sự đối lập một cách hoàn toàn tự nhiên, chính là nhân tố kích thích.

Tác giả Lafcadio Hearn thậm chí từng viết - với không chút hài hước - rằng con đực giống như một “cái xấu tất yếu” cho sự phát triển của giống loài! Trên góc độ âm nhạc, tiến sĩ Mike Jones của Viện Âm nhạc Đại chúng thuộc Đại học Liverpool đã thay lời muốn nói của mọi thính giả: Không ai từng nghe Franklin hát lại có thể tưởng tượng rằng một người phụ nữ cần phải được xác nhận bởi bất kỳ ai.

Jones cũng đưa ra 3 yếu tố dẫn tới sự kinh điển của A Natural Woman. Đầu tiên, đó là từ cặp đôi King và Goffin. Ở họ có sự tỉ mẩn, tiểu tiết trong một tổng thể hài hòa - điều mà nhiều nhạc sĩ tạo hit khác không có. Thứ 2, làn sóng nữ quyền thứ 2 đang lan mạnh khi đó. Cuối cùng: Franklin - một đỉnh cao.

• 'Respect' của Aretha Franklin: Từ một ca khúc ngổ ngáo thành 'thánh ca' thời đại
• 'Respect' - Tôn vinh 'nữ hoàng nhạc soul' Aretha Franklin
• Aretha Franklin hát nhạc Adele: Giọng ca huyền thoại vẫn phải dùng kỹ thuật chỉnh âm?

Hội tụ những yếu tố hoàn hảo nhất, A Natural Woman của Franklin dường như là một tượng đài mà không ai dám cover lại bởi rất thông thường, những bản cover luôn bị mang ra so sánh với bản gốc. Thế nhưng, tới đây, một lớp trầm tích nữa của A Natural Woman đã lộ ra, càng cho thấy những vàng ngọc mà nó cất giữ: Với mỗi một phiên bản, nó lại mang một câu chuyện khác của riêng người hát, cũng như mỗi một phụ nữ có một thiên bẩm khác nhau.

Celine Dion, Peggy Lee, Mary J Blige, Gloria Estefan, Amber Riley… đã hát nó theo cách riêng của mình. Thú vị nhất, Ngài Rod Stewart từng cover A Natural Woman với một chút biến đổi trong ca từ, đưa “người phụ nữ” thành “người đàn ông”. Bản thân Carole King cũng có phiên bản của riêng mình trong album hit Tapestry năm 1971. Ở đây, nó như một dòng sông, với đầu nguồn dịu dàng nhưng cũng rất mãnh liệt ở những phần cao trào. Tên cuối hồi ký phát hành năm 2012 của King cũng là A Natural Woman, ra mắt trong danh sách sách bán chạy nhất của New York Times.

Khi Franklin qua đời năm 2018, cả Alicia Keys và Ariana Grande đã trình diễn Natural Woman trên truyền hình để tưởng nhớ và sau đó hát trong lễ tang của nữ hoàng nhạc soul.

Thư Vĩ (Tổng hợp)