Cần nâng niu những "bụi vàng cốt cách văn minh, thanh lịch"

Việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là 1 trong những nhiệm vụ quan trọng được TP Hà Nội đặt ra trong những năm gần đây. Góp sức vào công cuộc này có vai trò không nhỏ của công tác báo chí, truyền thông, đoàn đội...

Đây là nội dung chính được trao đổi tại hội nghị tọa đàm "Báo chí, truyền thông tham gia xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh" diễn ra mới đây tại Hà Nội. Sự kiện do Hội Nhà báo Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội, báo Tuổi trẻ Thủ đô tổ chức nhân hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).

Chuyển biến tích cực

Theo ông Nguyễn Huy Cường (Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội), Đảng bộ Hà Nội luôn xác định xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh là một nội dung quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa, hình thành hệ giá trị văn hóa gắn với phát huy những giá trị nhân văn sâu sắc của Thăng Long - Hà Nội; coi đây là nguồn lực, động lực quan trọng cho phát triển Thủ đô.

Điều này được cụ thể hóa trong chương trình công tác lớn của Thành ủy ở nhiều nhiệm kỳ liên tiếp, được xác định là khâu đột phá của Chương trình số 06-CTr/TU (nhiệm kỳ Đại hội XVII) và được chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ trong Chỉ thị số 30-CT/TU ngày 19/2/2024 của Ban thường vụ Thành ủy về "Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh".

Thực tế, thời gian qua, hệ thống chính trị từ thành phố đến cơ sở của Hà Nội đã triển khai đồng bộ, nhiều giải pháp, ban hành nghị quyết, chỉ thị, chương trình hành động, kế hoạch, đề án... gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các phong trào thi đua lớn như: Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, Người tốt việc tốt, Đền ơn đáp nghĩa, Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh... Qua đó tạo chuyển biến tích cực về nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên, nhân dân Thủ đô trong việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Huy Cường cũng thẳng thắn thừa nhận: "So với yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng Thủ đô văn hiến - văn minh - hiện đại, việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh chưa đáp ứng yêu cầu, chưa đi vào thực chất, bền vững, còn bộc lộ nhiều hạn chế và yếu kém".

Theo ông Cường, trong nhận thức, một số các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, trước hết là người đứng đầu còn xem nhẹ giá trị văn hóa, giá trị của con người, còn thiên về các giá trị kinh tế. Những nhân tố văn hóa và con người chưa được chú ý trong xây dựng và thực hiện các quy hoạch, kế hoạch về phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội. Điều này dẫn đến tình trạng phá vỡ môi trường, các không gian kiến trúc, xâm hại các di sản văn hóa, biến dạng cảnh quan của đô thị và nông thôn…

Những hành vi ứng xử phi văn hóa với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội; những biểu hiện lệch lạc trong văn hóa gia đình, văn hóa học đường, văn hóa nơi công cộng; thái độ sùng bái đồng tiền và lối sống hưởng thụ, buông thả, không chú trọng xây dựng phát triển thế hệ tương lai… Ông Cường cho rằng, những tồn tại này "có nguy cơ làm mai một vẻ đẹp thanh lịch, hào hoa của người Hà Nội và hạn chế tinh thần tận tâm, tận lực cống hiến xây dựng Thủ đô".

Để ứng xử có văn hóa "thấm sâu"

Trước những nhìn nhận thẳng thắn về những tồn tại, hạn chế trong việc xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, nhiều giải pháp đã được đưa ra tại tọa đàm. Trong đó, về công tác truyền thông, nhiều cơ quan báo chí đã "hiến kế" để góp phần lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa những ứng xử văn hóa thanh lịch, văn minh của người Hà Nội.

Như lời nhà báo Lê Trần Nguyên Huy (Quyền Tổng biên tập báo Nhà báo và công luận), "để ứng xử có văn hóa "thấm sâu" hơn nữa vào đời sống Thủ đô, thiết nghĩ còn rất nhiều việc phải làm và cần sự chung tay vào cuộc một cách thực sự quyết liệt và có trách nhiệm từ nhiều phía, trong đó, công tác tuyên truyền mà giới báo chí lãnh trách nhiệm chính, là 1 trong những yếu tố quan trọng nhất".

Ông Huy nhấn mạnh, trách nhiệm của báo chí không chỉ lan tỏa những văn bản, những quy ước, mà quan trọng phải đi sâu, đi sát vào thực tiễn mỗi nếp nhà, mỗi khu phố, mỗi môi trường công sở để thấy đâu là những "bụi vàng cốt cách văn minh, thanh lịch", cần được nâng niu, gìn giữ, lan tỏa, phát huy, đâu là những điều còn tồn tại, cần gạn đục khơi trong... Để tuyên truyền có hiệu quả, cần nhất những câu chuyện "người thật, việc thật", các cơ quan báo chí cần tạo điều kiện hỗ trợ để phóng viên đi sâu đi sát hơn nữa vào thực tế đời sống.

Và rồi, khi những "bụi vàng" - những hạt vàng nhỏ bé tượng trưng cho vẻ đẹp lấp lánh của những giá trị văn hóa lặng lẽ nhưng bền bỉ, được biểu hiện qua từng cử chỉ nhã nhặn, lời ăn tiếng nói chuẩn mực hoặc cách ứng xử đầy lòng nhân ái - được báo chí phản ánh trung thực, tỉ mỉ, đó sẽ là cách hiệu quả để khẳng định và lan tỏa hình ảnh người Hà Nội văn minh, thanh lịch.

Còn TS Đồng Mạnh Hùng (Trưởng Ban Thư ký biên tập, Đài Tiếng nói Việt Nam) chỉ ra thực tế: công tác truyền thông về người Hà Nội thanh lịch, văn minh chưa tận dụng triệt để công nghệ số, hoặc mạng xã hội, để tiếp cận đa dạng đối tượng.

"Trang fanpage Hà Nội đẹp và chưa đẹp chưa thực sự thu hút sự quan tâm của công chúng. Trong khi đó, có quá nhiều trang, blog, kênh… có từ Hà Nội, người Hà Nội đăng tải những thông tin không chính thống, không chính xác, thiếu khách quan, lại thu hút đông đảo công chúng" - TS Hùng dẫn chứng - "Thực tế này khiến cho hình ảnh người Hà Nội thanh lịch, văn minh trên truyền thông số bị lệch lạc, méo mó".

Trước thực tế trên, chuyên gia này gợi ý, trong xu thế phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, các cơ quan báo chí cần nghiên cứu phân phối các tác phẩm báo chí, sản phẩm truyền thông về người Hà Nội thanh lịch trên các nền tảng trực tuyến để cung cấp nội dung truyền thông đa phương tiện như video ngắn, infographic, podcast…

"Có thể tận dụng mạng xã hội (Facebook, TikTok, YouTube) để tiếp cận giới trẻ. Chú ý xây dựng các ứng dụng tương tác về văn hóa ứng xử Hà Nội, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và thực hành" - TS Hùng đề xuất - "Tuy nhiên, các cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp để kiểm soát và ngăn chặn các trang mạng xã hội, các kênh truyền thông không chính thống đăng tải những thông tin, hình ảnh sai sự thật hoặc cá biệt, làm xấu hoặc hiểu sai về người Hà Nội thanh lịch".