Chị Vũ Ngọc Trâm (Manzi Art Space): Tôi đã chọn những bức ảnh dung dị nhất về Hà Nội thời chiến

(Thethaovanhoa.vn) - Cuốn sách ảnh Hà Nội 1967 - 1975 (NXB Thế giới - Nhã Nam)là tập hợp những bức ảnh xuất sắc nhất của nhiếp ảnh gia người Đức Thomas Billhardt về Hà Nội. Nó được ví như một biên niên sử bằng hình ảnh về Hà Nội thời chiến.

Đề cử Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 14 - 2021: Tình yêu lớn trong 'mùa Covid'

Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 14 - 2021 của Báo Thể thao & Văn hóa đã chính thức thông qua 11 đề cử cho 4 hạng mục giải thưởng bao gồm Giải thưởng Lớn, Giải Tác phẩm, Giải Ý tưởng và Giải Việc làm.

Thể thao và Văn hóa (TTXVN) có cuộc trao đổi với chị Vũ Ngọc Trâm, đồng sáng lập Manzi Art Space. Chị là người trực tiếp lựa chọn bộ ảnh này với hơn 130 bức màu và đen trắng, để tổ chức các cuộc triển lãm ảnh cùng tên tại 2 không gian triển lãm của Manzi ở Phan Huy Ích và Hàng Bún (Hà Nội), làm cơ sở để in cuốn sách.

* Cơ duyên nào để chị hợp tác với Viện Goethe Việt Nam trong việc lựa chọn những bức ảnh của nhiếp ảnh gia Thomas Billhardt làm cơ sở cho ra đời cuốn sách ảnh “Hà Nội 1967 -1975”?

- Manzi Art Space và Viện Goethe tại Việt Nam đã có quá trình hợp tác lâu dài. Tất cả các hoạt động nghệ thuật của Manzi đều do Viện Goethe hỗ trợ vào thời điểm 2020 - 2021. Cuối năm 2020, ông Wilfried Eckstein - Viện trưởng Viện Goethe tại Việt Nam giới thiệu với tôi về nhiếp ảnh gia Thomas Billhardt và ngỏ ý về việc tổ chức một triển lãm ảnh về Hà Nội tại không gian Manzi Art Space.

Ngay sau đó, Viện Goethe đã gửi cho chúng tôi thông tin và những tư liệu ảnh ban đầu của nhiếp ảnh gia Thomas Billhardt. Khi tiếp cận, tôi thực sự cảm thấy hào hứng và bị chinh phục hoàn toàn bởi những bức ảnh chụp về Hà Nội thời chiến rất sinh động dẫu đã cách đây hơn nửa thế kỷ. Thomas Billhardt đã ghi lại được những khoảnh khắc hiếm hoi an bình của Hà Nội trong những năm tháng thời chiến giai đoạn 1967 - 1975.

Khi chúng tôi bắt tay vào tổ chức triển lãm, phía đại diện của nhiếp ảnh gia Thomas Billhardt tại Đức là Camera Work đã gửi đến Viện Goethe tại Việt Nam chừng 3 - 4 cuốn sách lưu trữ tư liệu ảnh, cộng thêm một loạt ảnh chụp gửi qua E-mail. Đây là một kho lưu trữ ảnh đồ sộ có thể lên đến cả nghìn bức.

Ngay sau khi nhận được tư liệu, chúng tôi đã chọn được rất nhiều ảnh tốt. Ý tưởng ban đầu của chúng tôi là sẽ bày ảnh theo nhiều chủ đề khác nhau và chọn được khoảng hơn 300 tác phẩm. Tuy nhiên, sau đó phía đại diện của nhiếp ảnh gia Thomas Billhardt cho biết có một số tác phẩm không đủ độ phân giải để in ấn, hoặc đã thất lạc trong quá trình lưu trữ. Do vậy, chúng tôi phải tiếp tục lựa chọn lại và cuối cùng chọn được hơn 130 bức ảnh tập trung vào chủ đề Hà Nội giai đoạn 1967-1975. Đây có lẽ là thời điểm mà ít người ghi lại được hình ảnh về Hà Nội đa dạng và nhiều cảm xúc như Thomas Billhardt.

Vì lẽ đó Viện Goethe quyết định thực hiện thêm việc ra sách với những tác phẩm được chọn trưng bày trong triển lãm. Và Công ty Nhã Nam tham gia khâu xuất bản sách này. Nhìn chung, duyên cớ để tôi hợp tác với Viện Goethe trong dự án Hà Nội 1967 - 1975 là hoàn toàn tự nhiên dựa trên sự hợp tác lâu dài đã có từ trước.

* Cảm xúc của chị ra sao khi được tiếp cận những bức ảnh về Hà Nội của Thomas Billhardt?

- Khi chọn ảnh để chuẩn bị cho triển lãm cũng như khi làm sách, tôi rất xúc động. Những bức ảnh đã gợi nhớ, gợi nhắc cho tôi về Hà Nội thời trước của bố mẹ mình, về những ký ức thơ ấu, mặc dù vào thời điểm đó tôi mới chỉ là một cô bé độ chừng hơn 2 tuổi. Có lẽ cả bố mẹ tôi hay bất kể ai từng sống ở Hà Nội vào thời kỳ đó khi xem lại những bức ảnh của Thomas Billhardt cũng đều sẽ xúc động như tôi.

Tôi nghĩ triển lãm sẽ giúp nhiều người nhớ lại một phần của Hà Nội mà bấy lâu họ có thể đã quên. Và việc in sách cũng để dự án tiếp cận được với nhiều người hơn.

* Để chọn được bộ ảnh “Hà Nội 1967 - 1975” cho cả triển lãm lẫn in sách liệu chị có áp dụng tiêu chí nào hay hoàn toàn ngẫu hứng?

- Hà Nội 1967 - 1975 là cuốn sách chỉ tập trung vào đời sống chân thật nhất, dung dị nhất của Hà Nội trong những năm tháng chiến tranh qua con mắt của một nhiếp ảnh gia nước ngoài. Những bức ảnh được chọn đều bỏ qua toàn bộ các yếu tố đau thương về chiến tranh. Đó là tiêu chí duy nhất của cuốn sách.

Tuy nhiên, ban đầu chúng tôi chọn ảnh theo nhiều series về Hà Nội với chủ đề khác nhau. Nhưng sau đó bên Camera Work không tìm lại đủ ảnh như đã chọn nên chúng tôi xác định chỉ tập trung vào 3 series chính gồm: một là series Hà Nội đời thường, hai là series trẻ em thời chiến, ba là series chụp lính phi công Mỹ bị giam trong nhà tù Hỏa Lò.

• Đề cử Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 14 - 2021: Tình yêu lớn trong 'mùa Covid'
• Công bố đề cử Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 14 - 2021
• Khởi động giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 14-2021

* Chị có thể chia sẻ về sự quan tâm, theo dõi của công chúng đối với triển lãm, cũng như với cuốn sách ảnh “Hà Nội 1967 -1975”?

- Cuốn sách ảnh Hà Nội 1967 -1975 đã được bán hết trong lần đầu tiên xuất bản chỉ trong vòng một vài ngày. Có thể nói, người quan tâm đổ xô đi mua. Ở thời điểm hiện tại thì không còn sách trên thị trường. Trong khi đó với triển lãm, đã có lượng người xem “kỷ lục” với hơn 200 ngàn người trong 1 tháng rưỡi diễn ra triển lãm. Có những ngày trong không gian triển lãm của Manzi không đủ chỗ đứng cho khách xem.

Hơn thế, triển lãm ảnh nhận được nhiều phản hồi tốt. Đã có nhiều người đến xem triển lãm xúc động và họ đã khóc. Có lẽ họ tìm lại được những ký ức thương, nhớ một thời đã sống. Và có những người đã tìm được bạn hay nhìn thấy chính mình trong ảnh. Đây là một triển lãm có thể nói là hiếm hoi, không chỉ bởi sự quan tâm của đông đảo công chúng mà còn bởi những xúc cảm đặc biệt được tạo ra.

* Cám ơn chị về cuộc trò chuyện.

Công Bắc (thực hiện)