Chiến lược của Toyota trong cuộc đua xe điện

Trong bốn quý vừa qua, nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới Tesla của Mỹ đã tạo ra tổng doanh thu và lợi nhuận lần lượt là 96 tỷ USD và 15 tỷ USD. 

Doanh thu và lợi nhuận của nhà sản xuất ô tô Nhật Bản Toyota đạt được lớn hơn gấp ba lần, với mức 299 tỷ USD và 44 tỷ USD. Tuy nhiên, vốn hóa thị trường của Tesla lại cao hơn gấp hai lần so với Toyota.

Cổ phiếu của Tesla đã tăng vọt kể từ khi lên sàn, trong khi cổ phiếu của Toyota và các nhà sản xuất ô tô lớn khác lại có xu hướng hay biến động. Kể từ khi ra mắt công chúng vào năm 2010 với giá 1,59 USD/cổ phiếu, cổ phiếu Tesla đã tăng gần 12.000%. Điều đáng ngạc nhiên hơn là giá trị cổ phiếu của Tesla thậm chí đã giảm 50% kể từ cuối năm 2021.

Cổ phiếu của Tesla tỏ ra vượt trội so với cổ phiếu của Toyota và cả thị trường chứng khoán nhờ sự kết hợp của các yếu tố: sự tăng trưởng đáng kể của xe điện, triển vọng về khả năng thâm nhập của thị trường xe điện và dự báo Tesla sẽ duy trì vai trò dẫn đầu trong sản xuất xe điện. Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra khi một hay nhiều yếu tố kể trên không được duy trì?

Liệu xe hybrid (xe lai) có là công nghệ được ưa chuộng cho đến khi các hãng phát triển loại pin hiệu quả hơn, hay sự cạnh tranh của xe điện từ các nhà sản xuất ô tô mới và lâu đời có làm đảo ngược thị phần của Tesla. Điều quan trọng có lẽ là liệu Toyota, chứ không phải Tesla, có thể dẫn đầu về tiến bộ công nghệ cho ô tô hay không. Câu trả lời cho những câu hỏi trên có ý nghĩa quan trọng đối với các cổ đông của cả hai công ty.

Xe điện và xe động cơ đốt trong

Doanh số bán xe điện đang tăng nhanh. Dữ liệu mới nhất cho thấy xe điện sẽ chiếm 9% tổng doanh số bán ô tô mới ở Mỹ vào năm 2024. Điều đó mang lại nhiều lợi ích cho các nhà sản xuất xe điện nếu Mỹ đi theo lộ trình của các quốc gia khác như Đức và Trung Quốc, trong đó xe điện chiếm khoảng 30% doanh số bán xe mới.

Mặc dù quá trình chuyển đổi từ động cơ đốt trong (ICE) sang động cơ điện chắc chắn sẽ tiếp diễn nhưng tốc độ này dường như đang chậm lại. Có một số hạn chế ảnh hưởng đến việc sử dụng xe điện. Chẳng hạn như ít có xe điện đủ điều kiện nhận tín dụng thuế liên bang hơn. Chi phí để sở hữu xe điện trong 5 năm cao hơn 15% so với xe ICE.

Thời gian "sạc đầy" xe điện dài hơn nhiều so với xe ICE và cơ sở hạ tầng sạc xe điện ở nhiều nơi còn thiếu. Do đó, nhiều người lo ngại về phạm vi di chuyển cũng như việc hết pin ở nơi xa xôi. Ngoài ra, pin xe điện hoạt động kém hiệu quả khi nhiệt độ khắc nghiệt. Xe điện có chi phí bảo hiểm và tài chính cao hơn. Pin lithium-ion có thể bốc cháy khi xảy ra tai nạn và thậm chí trong những trường hợp hiếm hoi là khi không sử dụng.

Lợi ích duy nhất của chủ sở hữu xe điện là chi phí nhiên liệu. Hiệp hội Đại lý Ô tô Quốc gia (NADA) ước tính chủ sở hữu xe điện sẽ tiết kiệm được khoảng 5.000 USD tiền xăng và vài trăm USD chi phí bảo trì trong vòng 5 năm so với chủ sở hữu ICE.

Tesla không còn độc quyền

Có thời điểm, vốn hóa thị trường của Tesla gần như ngang bằng với toàn ngành công nghiệp ô tô. Các nhà đầu tư của Tesla không chỉ dự đoán rằng Tesla sẽ là nhà sản xuất ô tô lớn nhất mà một số dự án kinh doanh khác của họ, như sản xuất năng lượng và taxi robot cũng sẽ hoạt động rất tốt. Tuy vậy, có rất nhiều đã thay đổi kể từ đó.

Tesla không còn độc quyền về xe điện nữa. Hầu hết các nhà sản xuất ô tô và một số nhà sản xuất ô tô mới như Rivian và Fisker hiện đều sản xuất ô tô điện.

Theo thông tin do Cox Automotive cung cấp, giá xe điện trong quý III/2023 đã giảm đáng kể so với năm 2022. Trong nỗ lực tăng doanh số, Tesla đã giảm giá bán, hiện mức giá đã giảm khoảng 25% so với cùng kỳ năm trước đó. Việc giảm giá giúp doanh số quý III/2023 của Tesla tăng 19,5% so với cùng kỳ năm trước đó, vượt qua tốc độ tăng trưởng chung của ngành là 16,3%.

Tuy nhiên, thị phần của Tesla trong phân khúc xe điện tiếp tục giảm mạnh, chạm mức 50% trong quý III, mức thấp nhất trong lịch sử và giảm từ mức 62% trong quý 1.

Điểm mấu chốt là Tesla đang mất đi lợi thế cạnh tranh. Họ đang từ bỏ thị phần xe điện và giảm giá, kéo theo lợi nhuận thấp hơn, để duy trì khả năng cạnh tranh.

Lợi thế xe hybrid

Toyota bị tụt lại phía sau so với các nhà sản xuất ô tô khác, khi chỉ có khoảng 0,5% doanh số bán hàng đến từ xe điện. Tuy nhiên, Toyota có chiến lược khác về sản xuất xe thân thiện với môi trường. Toyota là hãng bán xe hybrid lớn nhất. Xe hybrid Prius được giới thiệu vào thị trường Mỹ vào năm 2000 và những trải nghiệm từ chiếc xe tiên phong này đã giúp Toyota có một lợi thế vượt trội.

Báo cáo của Consumers ước tính xe hybrid giúp cải thiện 40% khả năng tiết kiệm xăng so với xe không phải loại hybrid.

Số liệu do CNBC cung cấp cho thấy doanh số bán xe hybrid tại Mỹ đã dễ dàng theo kịp doanh số bán xe điện kể từ năm 2015. Điều này cho thấy hầu hết người mua ô tô chưa sẵn sàng cam kết hoàn toàn với xe điện và một trong những lý do là giá cả. Giá xe hybrid và xe ICE có mức tương đương, trong khi xe điện đắt hơn.

Doanh số bán xe hybrid trong năm 2023 đã tăng trưởng nhanh hơn so với doanh số bán xe điện thuần túy ở Mỹ và một số thị trường khác. Vấn đề pin sạc và chi phí cao hơn thúc đẩy người tiêu dùng Mỹ tìm tới những chiếc xe hybrid, có thể chạy bằng xăng, ít tốn kém hơn. Năm 2023, Ford Motor dự báo doanh số bán xe hybrid sẽ tăng gấp bốn lần trong 5 năm tới.

Đặt cược vào tương lai

Đầu tư vào Tesla hay Toyota là đặt cược vào tương lai của ô tô. Các cổ đông của Tesla hy vọng công ty này sẽ tiếp tục cải tiến công nghệ xe điện, mở rộng mạng lưới sạc và giành được thị phần có giá trị. Nhiều người đặt cược một số phiên bản của công nghệ pin lithium-ion hiện tại sẽ là tương lai của xe điện. Tesla có những dự án kinh doanh phi sản xuất khác cũng có thể mang lại lợi nhuận rất cao.

Các nhà đầu tư của Toyota sẽ làm ăn tốt nếu hãng duy trì vị trí dẫn đầu về xe ICE và các mẫu xe hybrid tiếp tục giành được thị phần. Hơn nữa, nếu pin thể rắn là loại pin EV được ưa chuộng thì Toyota có thể có lợi thế lớn trước Tesla và trong ngành ô tô bởi nhiều chuyên gia tin rằng Toyota là hãng đi đầu trong việc phát triển pin thể rắn. Pin thể rắn do Toyota phát triển có phạm vi hoạt động trên 1.200 km và sạc từ 10-80% trong vòng 10 phút hoặc ít hơn. Hiệu suất cao hơn rất nhiều so với pin trên chiếc Tesla Model Y, hiện có phạm vi hoạt động 542 km và sạc nhanh trong 27 phút.

Nhìn chung Toyota đánh giá cao vai trò của xe hybrid trong việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông tiết kiệm năng lượng hơn. Dù thua trong cuộc chiến xe điện nhưng họ đã bù đắp bằng doanh số bán xe hybrid. Quan trọng hơn, họ có thể có pin xe điện tốt hơn trong vòng vài năm tới. Nếu Toyota có thể tiếp tục thống trị lĩnh vực xe hybrid và thâm nhập đáng kể vào xe điện vào cuối thập niên này thông qua pin thể rắn thì cổ phiếu của hãng này sẽ rất rẻ.

Trong khi, nếu tỷ phú Elon Musk chứng tỏ Tesla là một con "chiến mã" thì giá cổ phiếu của công ty này lại rất cao. Với mức giá/thu nhập là 72 và tỷ lệ PEG cao hơn 10 lần đối thủ cạnh tranh, các nhà đầu tư của Tesla đang hy vọng vào sự tăng trưởng vượt bậc sắp tới. Điều quan trọng là họ đang đặt cược rằng Tesla sẽ chiếm thị phần đáng kể từ các nhà sản xuất ô tô có uy tín.

Với những gì tỷ phú Musk đã làm và đạt được, rất khó để có thể cạnh tranh với Tesla, song các nhà đầu tư cho rằng Toyota có thể là khoản đầu tư an toàn và cổ phiếu có khả năng tăng giá cao hơn.