Chức vô địch AFF Cup 2024 của ĐT Việt Nam không chỉ là niềm tự hào lớn, mà còn đánh dấu sự trở lại của bóng đá nước nhà trên bản đồ khu vực. Tuy nhiên, trong bối cảnh Đông Nam Á đang thay đổi mạnh mẽ với xu hướng nhập tịch cầu thủ và những nỗ lực vươn tầm châu lục, bóng đá Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức để duy trì thành công và hướng tới các mục tiêu xa hơn.

Nhập tịch là xu hướng tất yếu nhưng không thể là tất cả

Xu hướng nhập tịch cầu thủ đang trở thành trào lưu phổ biến ở Đông Nam Á. Indonesia hiện sử dụng đội hình gần như hoàn toàn là cầu thủ nhập tịch với gốc gác từ Hà Lan. Malaysia và Philippines cũng theo đuổi chính sách nhập tịch mạnh mẽ để tăng cường sức mạnh cho đội tuyển. Thái Lan không đi theo hướng nhập tịch ồ ạt, nhưng tận dụng nguồn lực cầu thủ Thái kiều đang chơi bóng ở nước ngoài như một cách nâng cao chất lượng đội hình.

Trong bối cảnh đó, việc đội tuyển Việt Nam nhập tịch những cầu thủ chất lượng như Nguyễn Xuân Son là điều tất yếu. AFF Cup 2024 đã chứng minh giá trị to lớn mà Xuân Son mang lại, với vai trò ngôi sao hàng đầu ghi 7 bàn thắng và giành 3 danh hiệu cá nhân. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn cả là bóng đá Việt Nam không dựa hoàn toàn vào cầu thủ nhập tịch. Ngay cả khi Xuân Son rời sân trong trận chung kết lượt về, đội tuyển vẫn giành chiến thắng nhờ các cầu thủ nội như Hoàng Đức, Duy Mạnh, Thành Chung, Tuấn Hải hay Hai Long.

Đây chính là sự khác biệt của bóng đá Việt Nam: nội lực vẫn là nền tảng cốt lõi. Nhập tịch có thể tạo ra lợi thế ngắn hạn, nhưng để phát triển bền vững, đội tuyển phải dựa trên các cầu thủ nội xuất sắc, được đào tạo bài bản và có khả năng đóng góp dài hạn. Bài học từ Indonesia hay Philippines, khi phụ thuộc quá nhiều vào cầu thủ nhập tịch mà bỏ quên nội lực, là lời cảnh báo cho bóng đá Việt Nam nếu đi theo con đường tương tự.

Nội lực là một hành trình khó khăn nhưng cần thiết

Phát triển nội lực chưa bao giờ là nhiệm vụ dễ dàng đối với bóng đá Việt Nam. Sau những thành công rực rỡ thời HLV Park Hang Seo, bóng đá Việt Nam rơi vào giai đoạn chuyển giao đầy khó khăn dưới triều đại HLV Philippe Troussier. Các cầu thủ trẻ được đôn lên đội tuyển quốc gia nhưng không để lại dấu ấn rõ nét, trong khi hệ thống đào tạo trẻ vẫn còn nhiều hạn chế về tính đồng bộ và hiệu quả.

Để phát triển bền vững, bóng đá Việt Nam cần một chiến lược đầu tư bài bản vào bóng đá trẻ, với sự phối hợp đồng bộ từ các lò đào tạo, CLB đến Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF). Thời HLV Henrique Calisto, bóng đá Việt Nam tạo nên thành công nhờ tập trung vào tính kỷ luật và tinh thần đồng đội. HLV Park Hang Seo tiếp nối bằng cách phát huy tối đa thế hệ cầu thủ tài năng từ các lò đào tạo như Hà Nội FC, Hoàng Anh Gia Lai, hay PVF. Tuy nhiên, triều đại Troussier lại cho thấy sự lúng túng trong việc kết nối các cấp độ đội tuyển và định hình lối chơi.

Dưới thời HLV Kim Sang Sik, bóng đá Việt Nam đang tìm lại sự cân bằng. Ông Kim Sang Sik đã sử dụng một đội hình giàu kinh nghiệm kết hợp với các nhân tố mới được chọn lọc kỹ lưỡng. Quan trọng hơn, ông không chỉ nhắm vào thành tích ngắn hạn mà còn xây dựng đội bóng dựa trên các giá trị cốt lõi như tinh thần chiến đấu và sự ổn định. Để hỗ trợ điều này, VFF cần nâng cấp hệ thống giải đấu chuyên nghiệp, mở rộng các giải trẻ và đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo. Chỉ bằng cách phát triển đồng bộ và dài hạn, bóng đá Việt Nam mới có thể tạo ra một thế hệ kế thừa đủ sức cạnh tranh ở tầm châu lục.

Những mục tiêu xa hơn

Chức vô địch AFF Cup 2024 là bước đệm quan trọng, nhưng bóng đá Việt Nam không thể dừng lại ở đó. Mục tiêu tiếp theo là các giải đấu châu lục, mà gần nhất là vòng loại Asian Cup 2027 và xa hơn là giấc mơ tham dự World Cup. Với việc FIFA mở rộng số đội tham dự lên 48, cơ hội dành cho các đội bóng ở châu Á, đặc biệt là Đông Nam Á, ngày càng lớn.

Indonesia đang theo đuổi mục tiêu World Cup bằng cách nhập tịch ồ ạt và đầu tư mạnh mẽ vào đội tuyển quốc gia. Thái Lan, dù gặp khó khăn ở sân chơi châu lục, vẫn duy trì một hệ thống bóng đá trẻ đồng bộ và liên tục sản sinh tài năng. Còn với Việt Nam, cơ hội là rất rõ ràng, nhưng để hiện thực hóa giấc mơ này, cần tập trung vào những nhiệm vụ thiết thực.

Đầu tiên, đội tuyển cần giữ vững vị thế ở khu vực, từ đó làm bệ phóng để tiến xa hơn. Tham dự đều đặn các giải đấu trẻ châu Á như U19, U23 và VCK Asian Cup là cách để duy trì bản lĩnh và tích lũy kinh nghiệm. Thứ hai, cần khuyến khích cầu thủ xuất ngoại thi đấu để nâng cao trình độ. Những thất bại trước đây của Công Phượng, Xuân Trường hay Tuấn Anh không phải là lý do để bỏ cuộc, mà là bài học để thế hệ sau bước ra quốc tế với sự chuẩn bị tốt hơn.

Cuối cùng, giấc mơ World Cup không phải là điều quá xa vời nếu bóng đá Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững. Như HLV Kim Sang Sik từng nói, "Bóng đá là một hành trình dài hơi. Chúng ta cần tích lũy và tận hưởng từng bước trên con đường đó." Với nền tảng từ chức vô địch AFF Cup 2024 và những định hướng đúng đắn, bóng đá Việt Nam có đủ tiềm năng để viết tiếp những câu chuyện kỳ diệu trong tương lai.