Công nghiệp ô tô Việt Nam: 2 cuộc chơi lớn

Tháng 11 ghi dấu 2 cuộc chơi lớn, có thể xem là hai sự kiện quan trọng đặc biệt của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam không chỉ trong năm 2022: ngày 15/11, Hyundai Thành Công khánh thành nhà máy số 2, lần đầu tiên đặt mục tiêu nhắm tới các thị trường khác trong khu vực; Và ngày 25/11 nhà sản xuất xe VinFast xuất khẩu lô xe ô tô điện đầu tiên từ Đình Vũ, Hải Phòng tới thị trường Mỹ và các nước khác.

Cuộc chơi thứ nhất: Khi nhà máy không đơn giản chỉ là nhà máy

Nhà máy Hyundai Thành Công số 2 đi vào hoạt động từ tháng 11/2022 có tổng công suất thiết kế 100.000 xe/năm. Nhà máy số 1 hoạt động 11 năm trước (2011), với công suất ban đầu 40.000 xe/năm. Cùng sản xuất, lắp ráp các dòng xe du lịch của thương hiệu Hyundai và gắn với thương hiệu Thành Công, song hai nhà máy là hai câu chuyện khác nhau.

Nhà máy số 1 được đầu tư 100% vốn trong nước của công ty tư nhân trong bối cảnh tập đoàn Hyundai chưa mặn mà với thị trường ĐNA nói chung và thị trường Việt Nam nói riêng. Hơn một thập niên trước, tại Việt Nam, xe du lịch Hàn Quốc "không có cửa" trước sự thống lĩnh gần tuyệt đối của xe Nhật. Tại thời điểm đó, các nước ĐNA có mặt hơn 60 nhà máy, liên doanh sản xuất của các thương hiệu xe Nhật, thì thương hiệu xe số 1 Hàn Quốc gần như vắng bóng. Hyundai Thành Công lúc này, năm 2009, mới chỉ là nhà phân phối chính thức của Hyundai Motor tại thị trường Việt Nam. Trong thời gian khá ngắn, cùng với nhà máy lắp ráp đầu tiên, Hyundai Thành Công đã làm nên kỳ tích về doanh số. Năm 2015-2016 thị phần xe du lịch Hyundai vươn lên vị trí số 2 ở Việt Nam, tới nửa đầu năm 2020 thì qua mặt Toyota để trở thành thương hiệu xe du lịch bán chạy nhất trong nước. Tăng trưởng của Hyundai ở thị trường Việt Nam dẫn đầu trong khu vực ĐNA và Hyundai Thành Công liên tiếp nhận danh hiệu "Nhà phân phối của năm" của Hyundai Motor.

Kết quả này dẫn tới bước ngoặt quan trọng năm 2017, từ nhà phân phối, Thành Công đã xác lập liên doanh với Hyundai Motor trong cả mảng xe du lịch và xe thương mại, đưa Việt Nam trở thành thị trường duy nhất trong khu vực có liên doanh sản xuất với tập đoàn Hyundai. Nhà máy Hyundai Thành Công số 2 là kết quả của sự hợp tác hai bên. Ngoài qui mô lớn hơn, các trang thiết bị và công nghệ của nhà máy số 2 đều có sự tham gia của phía Hyundai Motor theo tiêu chuẩn đồng bộ của Hyundai toàn cầu.

Cụ thể, tại nhà máy số 2, các robot Hyundai được trang bị cho dây chuyền hàn cùng các công đoạn sản xuất sườn xe, lắp ghép tổ hợp khung thân vỏ, một số công đoạn sơn giúp nâng cao tỉ lệ tự động hóa trong sản xuất, gia tăng độ chính xác của sản phẩm, tối ưu hóa dây chuyền và nhanh chóng chuyển đổi, chuẩn bị hạ tầng để sản xuất nhiều dòng xe kể cả những mẫu xe mới nhất cũng như tiết kiệm vật liệu (tiết kiệm tới 60% vật liệu sơn, giảm phát thải ra môi trường)… Liên doanh cam kết chất lượng những chiếc xe được sản xuất tại đây tương đương với được sản xuất tại bất cứ nhà máy ô tô Hyundai nào khác trên thế giới. Và cùng với việc khánh thành nhà máy số 2, mục tiêu "hướng đến các thị trường khác trong khu vực" lần đầu tiên được đặt ra sau mục tiêu đáp ứng tốt thị trường trong nước, khi tổng công suất hai nhà máy giờ đã lên tới 180.000 xe/năm.  

Hyundai Thành Công mất 8 năm để nâng tầm từ một "đại lý phân phối" thành "đối tác liên doanh" với Hyundai Motor, tuy nhiên sẽ không dễ dàng với mục tiêu xuất khẩu, dù chỉ là trong khu vực ĐNA. Để tối ưu hóa khả năng này, các mẫu xe Hyundai được sản xuất tại nhà máy Hyundai Thành Công phải đạt được tỉ lệ nội địa hoá ít nhất 40% đồng nghĩa với việc có một đội ngũ các doanh nghiệp phụ trợ đạt tiêu chuẩn chất lượng trong nước.

Thị trường Việt Nam với mức tăng trưởng tiêu thụ xe Hàn nói chung, xe Hyundai nói riêng dẫn dầu trong khu vực sẽ không còn là ưu thế vượt trội so với các quốc gia khác trong khu vực trong bối cảnh mới của ngành công nghiệp ô tô thế giới cũng như thị phần của Hyundai tại các nước ĐNA khác đang gia tăng rõ rệt. Tháng 3 năm nay, Hyundai Motor đã khánh thành nhà máy đầu tiên do tập đoàn trực tiếp đầu tư tại ĐNA và là cơ sở sản xuất xe Hyundai lớn nhất trong khu vực, công suất 250.000 xe/năm, đặt tại Indonesia. Với lợi thế thị trường lớn nhất trong khu vực và đang sở hữu nguồn quặng Nikel lớn, vật liệu chính để sản xuất pin xe điện, Indonesia đang thu hút đầu tư của các tập đoàn sản xuất ô tô lớn, không riêng gì Hyundai Motor. Sản phẩm mới nhất Hyundai Thành Công bán tại thị trường Việt Nam, chiếc MVP Stargazer, là được nhập khẩu từ Indonesia trước khi có thể lắp ráp tại Ninh Bình.

Khó, nhưng rõ ràng với việc đưa xuất khẩu trong khu vực vào mục tiêu mới, liên doanh Thành Công - Hyundai Motor chắc chắn sẽ có kế hoạch cụ thể trong tương lai.