Khi các ứng viên Tổng thống Mỹ đọ nhau về tiền

(TT&VH) - Cuộc đua bầu cử Tổng thống ở Mỹ kịch tính hơn so với những bầu cử tương tự tại các quốc gia khác không chỉ vì tầm quan trọng và quy mô mà còn do sự  khắc nghiệt của "luật chơi", khi các ứng viên phải đồng tham gia đua trên hai mặt trận: lá phiếu và đồng tiền.

Ngay khi cuộc vận động tranh cử bắt đầu, sự không đồng đều về tiềm lực tài chính giữa 6 ứng viên Đảng Cộng hoà đã lộ rõ.

Màn chạy đua của những đồng đô la xanh

6 ứng viên chia thành 2 tốp rõ rệt, trong đó Mitt Romney dẫn đầu cuộc đua với hơn 32 triệu USD gom về. Sau ông là Rick Perry và Ron Paul với 17 và 12 triệu USD. Ba ứng viên tốp 2 chỉ gom được con số khiêm tốn dưới 5 triệu USD, riêng Rick Santorum đứng chót bảng với vỏn vẹn hơn 1 triệu USD.

Đây là những con số do Center for Reponsive Politics thống kê, tính đến ngày 30/9/2011. Một chiến dịch tranh cử không mạnh về tiềm lực tài chính sẽ nhanh chóng hụt hơi, dẫn tới kết cục ứng viên phải rút lui.

Nhưng dù ai thắng trong cuộc đua của Đảng Cộng hoà, dự kiến kết thúc vào tháng 8 tới, người đó sẽ còn phải lao tâm khổ tứ mới mong đuổi kịp ông Barack Obama- ứng cử viên duy nhất của Đảng Dân chủ, hiện đang rủng rỉnh với số tiền ủng hộ là 86 triệu USD, nhiều hơn cả 6 đối thủ tiềm tàng hiện nay cộng lại.

Những con số trên dường như có vẻ ấn tượng nhưng còn lâu mới đạt đến con số "khủng" của Obama có được vào cùng thời kỳ năm 2007, trong đó chỉ riêng kỳ bầu cử sơ bộ, ông đã thu về hơn 80 triệu USD. Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai Đảng Dân chủ và Cộng hoà đã diễn ra rất khốc liệt, biến bầu cử tổng thống năm 2007 là sự kiện bầu cử tốn kém nhất trong lịch sử của nước Mỹ, khi đốt hơn 1 tỷ USD. 

Thống kê quỹ tranh cử của các ứng viên của đảng Cộng hòa vào tháng 9/2011

Khi những siêu Ủy ban vận động chính trị

Điểm mới trong chiến dịch vận động tranh cử năm nay là sự xuất hiện của các siêu PAC (Super Political Action Committee - Siêu Uỷ ban vận động chính trị). Trước đó, chỉ có các  Uỷ ban vận động chính trị hoạt động theo phương thức truyền thống được giao thu thập quỹ ủng hộ cho một ứng viên. Các PAC này phải tuân thủ nhiều mức trần khác trong hoạt động ủng hộ tài chính, nhằm giới hạn khung chi tiêu vận động tranh cử. Theo đó mỗi người chỉ có thể ủng hộ tối đa 2.500 USD cho một ứng viên trong bầu cử sơ bộ và có thể tặng tiếp 2.500 USD trong bầu cử chính thức.

Với danh nghĩa tự do ngôn luận được quy định trong Hiến pháp, Toà án tối cao Mỹ cho rằng những mức trần này chỉ nên áp dụng trong khuôn khổ vận động tranh cử chính thức. Do vậy, tại bầu cử sơ bộ trong các đảng lần này (chủ yếu trong Đảng Cộng hoà), mỗi ứng viên có quyền tự do quyết định đầu tư tài chính sao cho có lợi.

Theo quyết định của Toà án tối cao Mỹ, các siêu PAC được quyền thu gom tài chính mà không vấp phải bất kỳ ràng buộc nào. Mọi cá nhân, tổ chức có thể ủng hộ tài chính không giới hạn và các ứng viên có thể chi tiêu không cần kết toán.

Một số siêu PAC thậm chí không bị bắt buộc phải tiết lộ nguồn gốc tài chính, danh tính người ủng hộ tiền. Số khác thành công trong việc trì hoãn công bố danh sách quyên góp tiền đến hết ngày 31/01/2012. Như vậy, trong bốn cuộc bầu cử sơ bộ diễn ra trong tháng 1 (muộn nhất là vào ngày 31/1 tại bang Florida), cử tri sẽ không thể biết ai đã chi tiền cho những quảng cáo tranh cử đang dồn dập tấn công màn ảnh nhỏ.

Trung tâm nghiên cứu Center for Responsive Politics thống kê cho thấy hiện có 258 siêu PAC, với tổng tài chính bơm cho các cuộc vận động là 12 triệu USD. Dẫn đầu là  Restore Our Future ủng hộ ứng viên Mitt Romney, tiếp theo là Make Us Great Again ủng hộ ông Rick Perry và Our Destiny ủng hộ ứng viên Jon Huntsman mà cha ông này là nhà tài trợ chính. Một siêu PAC mới ra đời do cựu cố vấn tài chính của ông Newt Gingrich thành lập.

Ông Mitt Romney đang dẫn đầu cuộc đua của phe Cộng hòa về tài chính,
nhưng vẫn còn thua xa ông Obama

Sức ảnh hưởng khổng lồ

Trong cuộc bầu cử sơ bộ tại bang Iowa, ứng viên Newt Gingrich, nguyên Chủ tịch Hạ viện dưới thời Tổng thống Bill Clinton, đã hứng chịu những đòn tấn công không thương tiếc của đối thủ. Ông đã khá suy sụp, do nguồn tiền ủng hộ không đủ sức đáp trả trước các đòn tấn công mạnh mẽ từ phe của Mitt Romney.

Restore our Future, siêu PAC lớn ủng hộ ứng viên sáng giá Mitt Romney đã gom về 8 triệu USD, bỏ xa các siêu PAC khác. Chính họ cũng là người đã chi 2,8 triệu USD cho các quảng cáo trên  truyền hình nhằm "vạch trần" những khiếm khuyết của ông Newt Gingrich trong vấn đề chủng tộc, quan điểm về di trú...

Để “trả miếng” siêu PAC Winning our Future của ông Gingrich đã thuê làm bộ phim tổng kết về những năm tháng lèo lái tập đoàn Private Equity Bain Capital của Romney, với những lời bình cáo buộc ông Romney là “kẻ huỷ diệt việc làm của người Mỹ”. Song dường như bộ phim này không “đủ đô” để đương đầu làn sóng quảng cáo của Restore Our Future. Kết quả là khán giả truyền hình chóng mặt với những thông tin thật giả lẫn lộn và không hề biết ai đứng giật dây vụ này.

Những người phản đối siêu PAC đã bày tỏ lo ngại về nguy cơ tham nhũng, bởi các quỹ của siêu PAC đã gấp 4 lần so với các quỹ của ứng viên. Một số cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp hay nghiệp đoàn có thể đã ủng hộ hàng chục triệu USD nhằm gây ảnh hưởng lên các cuộc bầu cử.

Theo thông tin mới được tiết lộ, vào ngày 8/1 vừa qua, Winning our Future đã nhận thêm tấm séc trị giá 5 triệu USD của tỷ phú Las Vegas Sheldon Adelson và ngay lập tức, 3,4 triệu USD trong đó đã dùng để mua quảng cáo trên sóng phát thanh truyền hình ở bang Nam Carolina. Số tiền này còn qua mặt cả siêu PAC của ông Romney (khoảng 2,3 triệu USD) với hy vọng giành chiến thắng trong bầu cử sơ bộ sẽ diễn ra ở đây trong ngày 21/1 tới.

Được biết Tổng thống đương nhiệm Barack Obama cũng không nằm ngoài luật chơi này. Cựu phát ngôn viên của Tổng thống, ông Bill Burton, đã thành lập siêu PAC có tên gọi Priorities USA với khoản chi "rón rén" ban đầu chừng 12 nghìn USD cho chiến dịch quảng cáo chế giễu những kinh nghiệm về nước Pháp của ông Mitt Romney.

Ngọc Nhàn (Tổng hợp từ báo Pháp)