Ăn gì để vô địch Olympic?

(TT&VH Cuối tuần)- Siêu kình ngư Michael Phelps phải ngốn tới 12.000 ca-lo trong một ngày, Yohan Blake thường ăn 16 quả chuối chín trong vòng 24 giờ, một vận động viên Nhật Bản nhỏ con có thể chén gọn gàng 50 miếng sushi sau khi tập luyện. Một tay chạy marathon ngấu nghiến nhiều đĩa thịt băm sống. Và một đô cử tạ luôn phải uống những giọt sữa đầu tiên của một con bò cái mới sinh. Để vô địch Olympic, thói quen ăn uống và thực đơn của các vận động viên đỉnh cao là ngoài sức tưởng tượng người thường.

Phelps, sau khi lập kỷ lục 8 HCV ở Bắc Kinh 2008, từng kể trên kênh truyền hình NBC rằng anh đã nhồi cả đống mì ống và pizza với hàm lượng carbohydrate cao trong quá trình tập luyện khắc nghiệt. Nhà vô địch thế giới 100 mét người Jamaica, Blake nói anh ăn chuối nhiều thế là để ổn định hàm lượng kali trong cơ thể. Vận động viên cử tạ Jake Oliver thì kể mỗi sáng anh đều uống một cốc sinh tố có chứa sữa non colostrum, một dạng sữa giàu protein lấy từ con bò cái trong giai đoạn cuối của thai kỳ. “Tôi đã cố bắt mọi người thử uống, nhưng chả ai chịu. Nội cái mùi của nó đã đủ khiến người ta dội ngược rồi”, Oliver kể trên tờ The Guardian. Cựu vô địch marathon Olympic (Sydney 2000) người Nhật Bản Naoko Takahashi, một vận động viên nhỏ con, hiện đang công tác tại đài truyền hình, kể với CNN rằng cô có thể tiêu hóa được khoảng hai cân cá sau mỗi buổi tập “ “Tôi chỉ ăn hai lần một ngày, nhưng mỗi lần tôi ăn rất nhiều” .

Tuy nhiên, Jess Corones, một chuyên gia dinh dưỡng và khoa học thể thao làm việc cho đội bơi quốc gia Úc, nghi ngờ những tin tức trên báo chí. “Tôi thấy khó mà tin được”, Corones nói “Nếu Phelps ăn được như thế, anh ta phải có một hệ tiêu hóa khác thường! Những người mà tôi thấy ăn được cỡ đó là những vận động viên ném tạ và họ đều nặng cỡ 120 kg”. Corones đã có vài kinh nghiệm về những thực đơn kỳ lạ, như của vận động viên marathon người Australia sinh ở Ethiopia, Sisay Bezabeh, người từng tham gia Olympic Athens 2004. “Chúng tôi đi cắm trại ở Ý và anh ta chỉ ăn một tô thịt sống xay nhuyễn. Tôi thấy vậy hơi ớn, nhưng anh ta cần nhiều chất sắt để chạy tốt và anh ta ăn uống như thế. Bạn sẽ chẳng ép được một vận động viên nào bây giờ ăn uống như thế cả”.

Michael Phelps (phải) và một bữa ăn mang tên thử thách Michael Phelps mà anh tuyên bố có thể ăn hết một lần- Ảnh Getty

Vai trò của vitamin D

Nhưng không chỉ có chế độ ăn uống hiện hữu, dinh dưỡng tốt khi còn trẻ là sống còn để đào tạo ra một vận động viên ưu tú. Becky Stevenson, một chuyên gia dinh dưỡng người Anh làm việc ở Hà Lan, đã nghiên cứu tầm quan trọng của vitamin D trong việc nâng cao thành tích thi đấu và tránh chấn thương. Bà đưa ra những nghiên cho thấy rằng các cô gái Trung Quốc nếu nhận đủ vitamin D khi còn nhỏ sẽ có sức khỏe cơ bắp và có khối lượng xương lớn. Đã có nhiều thắc mắc về màn trình diễn ấn tượng của vận động viên bơi lội 16 tuổi người Trung Quốc Ye Shiwen ở London 2012, nhưng nghiên cứu của Stevenson chứng mình rằng hàm lượng vitamin D cao có thể là yếu tố quan trọng cho thành công của cô.

Trong khi đó, các nghiên cứu chỉ ra rằng các vận động viên trẻ tuổi ở xứ lạnh như Bắc Âu, Anh hay Đức thường thiếu hụt vitamin D khi còn trẻ. Hàm lượng thích hợp có thể giảm nguy cơ gãy xương nặng, chấn thương viêm nhiễm và nhiễm trùng cơ quan hô hấp. “Bạn có thể nạp vitamin D từ nhiều nguồn thức ăn như trứng, cá và sữa, nhưng không gì hiệu quả bằng ánh nắng mặt trời”, Stevenson nói. “Nguy cơ thiếu vitamin D dễ xảy ở các vùng vĩ độ cao, Bắc Âu, Bắc Trung Quốc, Bắc Mỹ, khi vào các tháng mùa đông từ tháng 11 đến tháng 4, lượng tia UVB là không đủ. Khi chúng tôi đo số liệu trên những tay vợt tennis hàng đầu, chúng tôi chỉ tìm thấy một người có lượng vitamin D thấp, vì anh ta đã bị chấn thương và phải nằm trong nhà điều trị”.

Hầu hết các vận động viên sử dụng thêm các thực phẩm chức năng trong thực đơn hàng ngày của mình, những loại thức ăn chứa nhiều ma-giê, sắt, protein lỏng, creatine, carnitine và acid amin phân nhánh nhằm mục đích nâng cao khả năng thi đấu và phục hồi. Thế nhưng, với những tiêu chuẩn kiểm tra chất kích thích liên tục thay đổi qua các năm và danh sách các chất cấm ngày một dài thêm, những vận động viên đỉnh cao phải hết sức cẩn thận với bất kỳ thứ gì cho vào miệng.

Thực phẩm chức năng và thói quen ẩm thực

“Hầu hết các vận động viên sử dụng khá nhiều thực phẩm phụ. Họ sống một cuộc sống khắc nghiệt, khối lượng bài tập luyện hết sức khủng khiếp, không thể tưởng tượng với người bình thường, vì thế dùng thực phẩm chức năng để giữ cân là rất quan trọng”, Corones giải thích. “Vận động viên đỉnh cao cần phải làm chủ một lằn ranh mong manh. Trách nhiệm của họ cho môn thể thao phải là 100% và chúng tôi phải làm rõ với các vận động viên trẻ rằng họ phải có trách nhiệm với những thứ họ sử dụng. Không cần biết là từ huấn luyện viên, cha mẹ, anh em hay bạn bè, họ cần phải biết thứ mà họ đang đưa vào cơ thể. Bạn có thể tuyệt đối tin cậy vào huấn luyện viên, nhưng nếu ông ta đưa bạn một chai thuốc và bảo bạn trong đấy có chứa chất sắt, bạn vẫn phải kiểm tra nó. Chúng tôi có một đường dây nóng để các vận động viên có thể gọi đến và nhờ kiểm tra bất cứ thứ gì, vì thế khá dễ dàng để họ đảm bảo có nên sử dụng hay không”.

Một phần công việc khá lớn của Corones là đảm bảo các vận động viên duy trì được thói quen ăn uống tốt, nhiều khi đồng nghĩa với việc phá bỏ các thói quen ăn uống có hại thời còn trẻ. “Đó là một quá trình rèn luyện khá dài cho các vận động viên”, Corones nói. “Thường thì trong giai đoạn đầu sự nghiệp, ở tuổi vị thành niên, họ tập luyện rất nhiều, ăn rất nhiều, gần như ăn mọi thứ do luôn thấy đói sau khi tập luyện. Nhiều người có thói quen ăn một gói khoai tây chiên sau mỗi buổi tập. Rõ ràng là điều này không tốt và chúng tôi cố gắng phá bỏ thói xấu đó. Chúng tôi thường tìm những loại thức ăn đã chế biến, có lượng muối và đường cao, để đáp ứng nhu cầu thể chất, chứ không phải chỉ ăn cho ngon”.

Nhật Nguyễn