'Đào, phở và piano' - Cộng hưởng phẩm chất Hà Nội

Có mặt sớm 30 phút trước giờ chiếu Đào, phở và piano của đạo diễn Phi Tiến Sơn tại Trung tâm chiếu phim Quốc gia tối 23/9, tôi đã thấy khán giả tập trung rất đông trước sảnh, tranh thủ chớp hình với ê-kíp làm phim. Bộ phim ra mắt khán giả Hà Nội vào ngày Thu quyến rũ, đã mang đến bao cảm xúc.

1. Phòng chiếu tĩnh lặng. Những tiếc nấc nghẹn ngào. Những tiếng vỗ tay không ngớt. Khán giả chờ đợt đến dòng chữ cuối cùng. Phim đã kết thúc, đèn bật sáng mà khán giả vẫn lặng yên miên man với thông điệp sáng đẹp, bi hùng, nhân văn về một Hà Nội anh hùng, hào hoa, lãng mạn, tinh tế...

Trước buổi chiếu, đạo diễn - NSƯT Phi Tiến Sơn đồng thời là tác giả kịch bản cùng ê-kíp sáng tạo đã có cuộc giao lưu với khán giả Thủ đô. Người nghệ sĩ mang Hà Nội thường trực vẫn vậy: giản dị, kín đáo, kiệm lời, khúc chiết, nhẹ nhàng, dí dỏm.

Cảm xúc dường như vẫn vẹn nguyên, đạo diễn chỉ nói một vài nét khái quát nhất, nhưng đủ cho khán giả Thủ đô cảm nhận được một tình yêu Hà Nội vời vợi qua cách thể hiện của Đào, phở và piano.

Phim kể về câu chuyện tình yêu của cặp uyên ương Hà Nội trong bối cảnh cuộc chiến đấu 60 ngày đêm (19/12/1946 - 17/2/1947) bảo vệ Thủ đô. Đôi bạn trẻ bên nhau vào thời điểm đối mặt với sự khốc liệt của chiến tranh, số phận dân tộc ngàn cân treo sợi tóc, giây phút ranh giới giữa sự sống và cái chết vô cùng mỏng manh...

Mặc dù chỉ còn vài tiếng đồng hồ bên nhau, đôi bạn vẫn phải làm đủ thủ tục trước khi dâng hiến, tận hưởng hạnh phúc lứa đôi ngọt ngào. Lễ cưới của họ có sự chứng giám của ông họa sĩ già tài hoa, ông cha xứ tốt bụng và bao người dân Hà thành đang nằm yên trong chiến lũy lạnh lẽo. Căn phòng hạnh phúc trên toa tàu, giữa chiến lũy... Nơi ấy có chiếc giường cưới, có màn che, có ri-đô kín đáo, có ngọn nến thắp sáng... và đặc biệt có bản tình ca tình yêu vượt lên tất cả mặc cái chết bủa vây, đạn bom rình dập... Chỉ ngày mai, trời sáng, bình minh lên, không biết sẽ ai còn, ai mất? Sự tận hiến của người Hà Nội hiện lên thật ám ảnh, lãng mạn.

Mỗi nhân vật trong phim có thể có tên hoặc không tên nhưng là những mảnh ghép nhỏ tạo nên không khí, diện mạo, tinh thần của Thủ đô trong hoàn cảnh lịch sử ác liệt.

Diễn viên Doãn Quốc Đam vốn quen thuộc với khán giả truyền hình và lần này, anh đã chứng minh sự tài hoa và khả năng diễn xuất đa dạng. Vai Dân do anh đóng là một chiến sĩ tự vệ Hà thành chân chất, giản dị, yêu cái đẹp, yêu tha thiết yêu cuộc sống, trân trọng hạnh phúc lứa đôi... Giữa cuộc chiến ác liệt, cảnh Dân vượt qua bao hiểm nguy để mang cành đào Nhật Tân về chiến lũy là một hình tượng đẹp, minh chứng cho chữ Đào trong tên bộ phim. Khi phải đứng trước sự lựa chọn của lịch sử, chiến sĩ tự vệ đã anh dũng chống lại cả một đội quân thiện chiến để trả thù cho đồng bào của mình bị sát hại. Cái chết lẫm liệt của Dân cuối bộ phim đã gây xúc động mãnh liệt về sự tận hiến cho dân tộc.

Diễn viên Thùy Linh tạo nên ấn tượng đẹp trong vai Thục Hương - một tiểu thư phố cổ đài các, lãng mạn, ngoan đạo, yêu cây đàn piano, dám dấn thân vào cuộc chiến vì Hà Nội. Có thể an toàn trong đoàn quân rời Hà Nội lên chiến khu, nhưng vì tình yêu, khát vọng hạnh phúc lứa đôi, Hương đã bất chấp hiểm nguy quay trở lại chiến lũy gặp người yêu. Yêu và tận hiến cho nhau dẫu biết cái chết sẽ ập xuống trong vài khắc giờ sau đó. Một cái kết phim thật bi tráng: Cô tiểu thư Hà thành đã bất ngờ cầm bom ba càng thay chồng lao vào xe tăng quân xâm lược. Hình ảnh mảnh áo dài trắng bay lên sau tiếng nổ lớn thật đẹp, thánh thiện, bi tráng mà vô cùng lãng mạn.

2. Các nhân vật trong phim, mỗi người mỗi nghề đều cộng hưởng cho phẩm chất Hà Nội sáng trong. Đó là ông họa sĩ già tài hoa cả đời chỉ đi tìm bản chất của cái đẹp và cho đến một ngày ông ngộ ra nghệ thuật không phải là thứ cao siêu, lơ lửng trên mây xanh mà hiện hữu trong cuộc đời, trong mỗi con người bình dị, khiêm nhường. Bức tranh của ông miệt mài vẽ suốt đêm được tô bằng máu và ông đã ngã xuống trong ngày cuối cùng bảo vệ cái đẹp nghệ thuật.

Đó là vợ chồng ông bán phở bình dị, yêu nghề, yêu gánh phở gia truyền, yêu ẩm thực Việt độc đáo do vợ chồng nghệ sĩ Anh Tuấn - Nguyệt Hằng đảm nhận. Nấn ná còn ở lại chưa đi tản cư ngay, vì vợ chồng người bán phở muốn mang phở - món ăn thân thuộc với người Hà Nội lên chiến lũy phục vụ bà con dẫu là gánh phở cuối cùng. Ông bà là hiện thân cho công dân Hà Nội say yêu, đam mê món ngon Hà thành, bảo vệ văn hóa ẩm thực dân tộc.

Đó là cậu bé đánh giày hồn nhiên trong sáng, lanh lợi, yêu Thủ đô, căm thù quân xâm lược; là ông cha xứ yêu hòa bình, ghét chiến tranh, luôn hướng đến những điều tốt đẹp, tình yêu và hạnh phúc lứa đôi, hiên ngang chặn trước họng súng quân thù.

Đó là ông phán Tây học (ca sĩ Tuấn Hưng đóng) - chàng trai Hà Nội gốc có lối sống phóng khoáng, lịch lãm, biết hưởng thụ cái đẹp theo cách của mình. Vào vai "me-xừ" Phán 30 tuổi, từng được học tập tại Paris, yêu hòa bình, ghét chiến tranh, ca sĩ Tuấn Hưng đã thể hiện sâu sắc một tình yêu Hà Nội của một trí thức không muốn gót giày xâm lăng vấy bẩn Thủ đô ngàn năm văn hiến. Trong phim, cảnh "me-xừ" Phán lái xe chở Dân và hai cô đào lạng lách trên phố để tránh cuộc truy đuổi của quân Pháp tạo nên phút dí dỏm, hài hước, mà ngay sau đó là sự khốc liệt, là cái chết rình rập bám đuổi...

3. Làm nên thành công cho bộ phim bởi sự cộng hưởng của cả ê-kíp sáng tạo dung dị, hào hoa, hoành tráng từ kịch bản, âm nhạc, âm thanh, diễn xuất, dựng phim,... đặc biệt là tạo hình mỹ thuật đậm chất Hà thành.

Bối cảnh trường quay quy mô đã được đầu tư chỉn chu, hoành tráng, kỹ lưỡng ở Đại Lải (Phúc Yên, Vĩnh Phúc). Đội ngũ thiết kế, sản xuất nhiều kinh nghiệm đã dựng được không gian những năm 1946 - 1947 với cửa hàng tạp hóa, hiệu may, quán ăn, toa tàu điện, chiến lũy... Một không gian rộng, đảm bảo cho các góc máy, cảnh quay liên tục, thể hiện tính chuyên nghiệp của đội ngũ thiết kế và giúp nghệ sỹ diễn liền mạch cảm xúc.

Nói như họa sĩ Viết Hưng - thiết kế bối cảnh phim Đào, phở và piano: "Bối cảnh chiến lũy là bối cảnh chính của bộ phim mà ở đó, máy quay có thể lia 360 độ thoải mái mà không phải khép góc, cắt cúp"...

Chất Hà Nội thấm đượm và lan tỏa. Một Hà Nội hào hoa, lãng mạn, anh hùng, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh... Xin cảm ơn ê-kíp sáng tạo đã tặng Hà Nội món quà ý nghĩa trước thềm kỷ niệm 69 năm Ngày Giải phóng Thủ đô.