Giải thưởng Hồ Chí Minh: Việc xét tặng cứng nhắc làm tổn thương nghệ sĩ

(Thethaovanhoa.vn) - Việc những gia đình của cố nhạc sĩ Thuận Yến, cố thi sĩ Xuân Quỳnh lên tiếng về việc xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh là việc cực chẳng đã. Những việc lên tiếng là rất cần thiết bởi từ lâu nay việc xét tặng Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh bị cho là cứng nhắc, ít nhiều làm tổn thương đến các nghệ sĩ tài năng, có nhiều đóng góp cho đất nước.

• Chủ tịch nước yêu cầu khẩn trương giải quyết các vấn đề về Giải thưởng Hồ Chí Minh
• Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu rà soát lại quy trình xét Giải thưởng Hồ Chí Minh
• Nữ sĩ Xuân Quỳnh chính thức được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh
• Chính thức công bố danh sách 10 tác giả nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT

Thủ tướng lên tiếng

Trong cuộc họp Chính phủ thường kỳ hôm 1/3, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chính thức lên tiếng. Ông cho rằng, cách thức xét tặng Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh hiện nay chưa ghi nhận hết các trường hợp xứng đáng. Ngoài "phần cứng" là quy định người được xét tặng phải có giải thưởng, huy chương, thì phần "mềm" phải xét tới những trường hợp nghệ sĩ tài năng, có đóng góp cho văn hóa nghệ thuật, nhưng do hoàn cảnh (chiến tranh), không có giải thưởng, huy chương ghi nhận.

Từ trên xuống, từ trái sang: Nhạc sĩ Thuận Yến, nhà thơ Thu Bồn, thi sĩ Xuân Quỳnh

Thủ tướng đã đề nghị Bộ VH,TT&DL cùng Bộ Nội vụ nghiên cứu thay đổi Nghị định 90/2014/NĐ-CP  về “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật. Ông cũng yêu cầu, với các trường hợp đặc biệt, Hội đồng có thể trình Thủ tướng.

Việc trao Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh đáng lẽ đã tiến hành vào tháng 9-10/2016, nhưng đến tận 20/2/2017 mới công bố.

Từ năm ngoái, dư luận đã bức xúc khi nhà thơ Thu Bồn bị cho là chưa đủ điều kiện để xét Giải thưởng Hồ Chí Minh. Tới năm nay, lần lượt gia đình cố nhạc sĩ Thuận Yến, gia đình thi sĩ Xuân Quỳnh đều lên tiếng.

Nhạc sĩ Thuận Yến, thi sĩ Xuân Quỳnh đều đạt được 90% ý kiến đồng thuận thông qua 3 vòng tuyển chọn gắt gao, do những chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật thẩm định, cuối cùng đã bị loại vào phút chót vì những lý do rất "hành chính".

Như trường hợp thi sĩ Xuân Quỳnh bị loại với lý do hồ sơ của thi sĩ không có đủ Giấy chứng nhận Giải thưởng. Sau khi gia đình thi sĩ xin được Giấy xác nhận của Hội Nhà văn Việt Nam về việc tập thơ thiếu nhi Bầu trời trong quả trứng được Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1982-1983, thì vấn đề mới được giải quyết.

Tới ngày 24/2/2017, Bộ VH,TT&DL đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc để bổ sung 2 trường hợp là nhà thơ Xuân Quỳnh và nhà thơ Thu Bồn.

Ngoài phần “cứng”, cần thêm phần “mềm”

Tuy nhiên, đó mới chỉ là hai trường hợp được giải quyết. Dư luận cho rằng vẫn còn nhiều trường hợp rất xứng đáng chưa được ghi nhận vì quy trình xét tặng của hai giải thưởng này.

Liên hệ với nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, ông cho biết, các hội viên của Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã rất bức xúc sau khi biết hai cố nhạc sĩ Thuận Yến và Đinh Ngọc Liên không được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt này.

"Cụ Đinh Ngọc Liên chính là người sáng lập ra nền quân nhạc Việt Nam, khai sinh ra nhạc nghi lễ ở Việt Nam. Cụ là người được giới âm nhạc rất kính nể. Còn nhạc sĩ Thuận Yến là một nhạc sĩ lớn, người có nhiều tác phẩm gắn với hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông cũng là người đóng góp nhiều cho nền nhạc nhẹ của Việt Nam...

Những nghệ sĩ này đều phải trải qua 3 cấp xét duyệt rất chặt chẽ và đều đạt tỷ lệ phiếu bầu đồng ý từ 90% trở lên của tổng số thành viên Hội đồng cấp Nhà nước, nhưng cuối cùng đều bị gạt đi khiến nhiều người hoang mang quá".

"Suốt hai năm trời chúng tôi theo đuổi, dồn sức cho việc hoàn thiện hồ sơ cho các nghệ sĩ. Có những trường hợp cũng rất xứng đáng như nhạc sĩ Văn Ký đạt 89,3% phiếu, hay nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn chưa đạt được 90% số phiếu, chúng tôi đành chấp nhận bị gạt đi.

Tất nhiên tôi hoàn toàn đồng ý với quy định phải đạt 90% phiếu bầu, vì đây là tiêu chuẩn đánh giá những tài năng thực thụ. Tuy nhiên ngoài phần “cứng” cũng phải tính đến phần “mềm”, như tính đến hoàn cảnh, điều kiện lịch sử, có rất nhiều người sáng tác thời chiến làm gì có giải thưởng" - nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân chia sẻ.

Ngọc Diệp
Thể thao & Văn hóa