Từ Bài hát yêu thích mơ về “Billboard Việt Nam”

(Thethaovanhoa.vn) - Giải thưởng Bài hát của năm của chương trình Bài hát yêu thích vừa được trao. Dù có những “lùm xùm” khiếu kiện trước giờ trao giải không lâu, nhưng với những gì Bài hát yêu thích đã khơi lên, nhiều người vẫn mơ đến một bảng xếp hạng uy tín, phản ánh trung thực tình cảm của người nghe nhạc đối với một ca khúc, một album nào đó, kiểu như Billboard của Mỹ…

Có lẽ giải thưởng 1 tỷ đồng dành cho Bài hát của năm của chương trình Bài hát yêu thích là một trong những lý do chính thu hút nhiều ca sĩ tham gia vào chương trình này. Và cũng để nó là một bài hát thật sự được nhiều người yêu thích, xứng đáng giải thưởng nêu trên, chứ không phải bài hát mà các fan bầu chọn chỉ vì nó gắn liền với thần tượng của mình, nên BTC cũng đã có những biện pháp quyết liệt để bảo vệ sự khách quan của nó.

Cho đến trước giờ trao giải không lâu, vẫn còn những khiếu kiện về tính trung thực của việc bầu chọn, nhưng hầu như BTC đã chứng minh được sự công bằng, khách quan của việc bầu chọn.

Bài hát yêu thích khơi niềm cảm hứng…

Có thể nói bảng xếp hạng bài hát đầu tiên ở Việt Nam là Top Ten Làn sóng xanh khi chương trình này ra đời vào năm 1997, dựa trên thư của thính giả nghe đài gửi về BTC.

Đó cũng là giai đoạn mà ca khúc Việt Nam có những thành tựu rực rỡ, nó đã mang lại nhiều cảm hứng và tình yêu nhạc Việt đối với người nghe, góp phần đẩy lùi nhạc hải ngoại.

Tùng Dương và nhạc sĩ Doãn Nho nhận giải Bài hát của năm. Ảnh: Kênh 14

Tuy nhiên, những năm đầu của thế kỷ 21, ca khúc nhạc Việt bắt đầu thoái trào, hình thức bầu chọn trên trang web và tin nhắn điện thoại thay thế phần lớn thư gửi bằng bưu điện, có thể nói thành phần bầu chọn gần như tập trung vào giới trẻ, không còn đại diện cho nhiều thành phần trong xã hội nữa.

Cùng với việc hình thành và hoạt động có tổ chức của các fan club, các giải thưởng do khán giả bầu chọn mất dần tính khách quan, có khi nó chỉ là cuộc đua tin nhắn giữa các fan club của các ca sĩ, một bài hát được bình chọn có khi nó không phải là bài hát hay mà là bài hát do thần tượng của mình trình diễn. Ngoài ra, cũng có khi chính các ca sĩ tổ chức để mình hoặc bài hát của mình có nhiều tin nhắn bầu chọn.

Điều khác biệt trong cơ chế bầu chọn Bài hát yêu thích hàng tháng (để trên cơ sở đó chọn ra Bài hát của năm) là: ngoài tin nhắn bầu chọn (tỷ lệ 50%) còn có hội đồng bầu chọn (tỷ lệ 50%) gồm 120 thành viên với đủ thành phần xã hội thuộc một số tỉnh thành ở cả 3 miền Nam, Trung, Bắc. Và điều quan trọng nhất là BTC đã thiết lập cơ chế kiểm soát để loại những tin nhắn “rác” - những tin nhắn từ sim “vô chủ” chỉ nhằm mục đích giúp tăng cao số lượng tin nhắn bầu chọn.

Bài hát yêu thích hàng tháng bảo đảm là sự bình chọn của những người yêu thích nó ở nhiều thành phần xã hội và nhiều địa phương trên khắp cả nước. Có thể nói đây là bảng xếp hạng thông qua bình chọn tương đối phổ quát và khách quan nhất hiện nay, nó đã tạo nên niềm hứng khởi cho người nghe nhạc nhớ lại thời hoàng kim của nhạc Việt.

Mơ về một “Billboard Việt Nam”

Hiện nay, bảng xếp hạng Billboard Hot 100 và Billboard 200 của tạp chí âm nhạc hàng đầu của Mỹ - Billboard - được xem là bảng xếp hạng có uy tín nhất trên thế giới. Billboard 200 là bảng xếp hạng các album, còn Billboard Hot 100 gồm các bài hát hoặc đĩa đơn (single), đây được xem là bảng xếp hạng bài hát được nhiều người yêu thích nhất trong từng tuần.

Sự yêu thích này đặt trên cơ sở là số lượng bán ra và số lượng phát trên đài phát thanh. Có thể nói sự yêu thích của Billboard mang tính thực tế và cả thực dụng, được yêu thích phải đồng nghĩa với việc được bán nhiều nhất (và nghệ sĩ cũng thu được nhiều tiền khi mình có bài hát được nhiều người yêu thích). Nếu có ai vì sự yêu thích mà bỏ tiền ra mua cả triệu đĩa thì cũng không sao cả.

Làm được điều đó bởi Billboard dựa vào hệ thống kiểm soát được lượng bán đĩa ra thị trường của từng sản phẩm. Tại Mỹ, nhu cầu nghe nhạc càng lớn với một bài hát, album nào đó cũng đồng nghĩa với việc sản phẩm đó được bán nhiều, bởi tình trạng đĩa lậu, và nhạc số được quản lý chặt chẽ.

Billboard được xem như nhịp đập của thị trường, điều tiết những hành vi sáng tác biểu diễn để nghệ sĩ có những sản phẩm phục vụ tích cực cho nhu cầu người nghe và Billboard cũng đóng một vai trò quan trọng trong nền công nghiệp âm nhạc Mỹ.

Ở Mỹ, các ông bầu, hãng đĩa, đầu tư vào truyền thông, lăng-xê để có thể bán nhiều đĩa thu lợi nhuận, chứ không phải lăng-xê “ảo” bằng cách bỏ tiền ra mua nhiều đĩa để được nằm thứ hạng cao trong Billboard. Bởi Billboard là kết quả từ thị trường, còn ở Việt Nam, vì tình trạng đĩa lậu và vi phạm bản quyền nhạc số tràn lan nên không thể dựa trên cơ sở như Billboard mà phải thông qua hình thức bầu chọn.

Trong bối cảnh như hiện nay, việc tìm ra một bài hát được yêu thích nhất trong năm, mang tính khách quan, trung thực nhằm tôn vinh, động viên các nghệ sĩ tiếp tục sáng tạo để đưa đến cho công chúng những bài hát có giá trị về nghệ thuật như chương trình Bài hát yêu thích là một việc làm rất đáng hoan nghênh.

Nhưng có thể nói, một “Billboard Việt Nam” đúng nghĩa và mang tính thực tiễn thúc đẩy sự phát triển của “nền công nghiệp âm nhạc Việt Nam” chỉ thật sự có khi chúng ta có một thị trường âm nhạc lành mạnh.

Hải Long
Thể thao & Văn hóa