Đòi thu phí 'Happy Birthday'

(Thethaovanhoa.vn) - Với nhiều người, việc bài hát mừng sinh nhật Happy Birthday To You là một ca khúc có bản quyền đã khiến họ không khỏi ngạc nhiên. Vì thế khi công ty Warner/Chappell Music tuyên bố bài hát này, một trong những ca khúc tiếng Anh nổi tiếng nhất thế giới, thuộc về họ và bị một công ty khác khởi kiện do “nhận vơ”, vụ việc đã lập tức thu hút sự chú ý của dư luận.

Ca khúc tiếng Anh nổi tiếng nhất có chủ sở hữu?

Trong đơn, Good Morning to You đã chất vấn về việc Warner/Chappell Music lấy cơ sở gì để khẳng định họ sở hữu ca khúc Happy Birthday To You, vốn được Tổ chức kỷ lục Guinness gọi là ca khúc tiếng Anh nổi tiếng nhất thế giới, và đứng ra thu phí bản quyền.

“Hơn 120 năm sau khi các giai điệu mang theo lời lẽ đơn giản của ca khúc Happy Birthday To You được xuất bản lần đầu, bị đơn Warner/Chappell đã táo gan, nhưng sai trái và phạm luật khi khẳng định họ sở hữu ca khúc” - lá đơn tuyên bố.

Phần lời của bài Happy Birthday To You sau đó đã được thêm vào, dựa trên giai điệu của ca khúc gốc, vào những năm đầu thế kỷ 20. Nhưng hai chị em nhà Hill có vẻ như không viết phần lời này. Phần lời của Happy Birthday To You lần đầu xuất hiện trên một bản in vào năm 1912. Năm 1935, công ty Summy đã đăng ký bản quyền cho ca khúc Happy Birthday To You.

Năm 1990, Warner/Chappell đã mua lại công ty, lúc này có tên Birch Tree Hill, với giá 15 triệu USD. Trong thương vụ, riêng ca khúc Happy Birthday To You được ước tính có giá trị tới 5 triệu USD.

Dựa trên việc đăng ký bản quyền đã thực hiện vào năm 1935, Warner nói rằng công ty tiếp tục sở hữu bản quyền ca khúc này cho tới tận năm 2030 và việc trình diễn nó trước khán giả mà chưa xin phép công ty là phạm luật, trừ phi phía công ty sản xuất phim tài liệu trả tiền bản quyền.

Thu phí không chính đáng

Song trong lá đơn gửi lên tòa, Good Morning To You Prods nói rằng có các chứng cứ hình thành từ năm 1893 cho thấy bản quyền của ca khúc đã hết hạn từ năm 1921. Công ty cho biết 4 đăng ký bản quyền trước đó với các ca khúc có chung giai điệu của bài Good Morning to All, được thực hiện vào các năm 1893, 1896, 1899 và 1907, đều đã hết hạn hoặc bị làm giả.

Lá đơn cũng nói rằng công ty Warner/Chappell mua lại có đăng ký quyền sở hữu ca khúc Happy Birthday To You dựa trên một bản nhạc chơi bằng đàn piano vào năm 1935. Nhưng bản quyền đó chỉ áp dụng riêng cho phần nhạc piano, không có liên quan tới giai điệu hoặc lời bài hát.

Công ty đã đâm đơn kiện sau khi buộc phải đóng cho Warner/Chappell một khoản phí bản quyền là 1.500 USD để sử dụng ca khúc trong một cảnh phim, hoặc sẽ đối mặt với án phạt tới 150.000 USD. Theo công ty, việc  Warner/Chappell Music đã thu phí bản quyền ca khúc Happy Birthday To You trong hàng năm trời là không chính đáng.

Công ty đề nghị tòa án ra tuyên bố rằng tác phẩm âm nhạc này thuộc về công chúng và Warner/Chappell Music sẽ phải trả lại tất cả tiền bản quyền liên quan tới ca khúc mà họ thu trong nhiều năm. Theo lá đơn, nhà xuất bản âm nhạc này đã thu ít nhất 2 triệu USD mỗi năm tiền phí bản quyền từ ca khúc.

Khó xác lập quyền sở hữu trí tuệ

Ý tưởng bài hát Happy Birthday là ca khúc có bản quyền từng là chủ đề gây tranh cãi trước đó. Thậm chí các thẩm phán của Tòa án Tối cao Mỹ cũng nhắc tới các tuyên bố bảo vệ bản quyền ca khúc này trong một vụ xử bản quyền khá nổi tiếng hồi năm 1998.

Robert Brauneis, một học giả về bản quyền trí tuệ tại Trường luật Đại học George Washington từng có bài viết hồi năm 2010 nói rằng bất kỳ thông tin nào khẳng định Happy Birthday To You là ca khúc có bản quyền đều vấp phải 3 điểm yếu cơ bản.

Trước tiên vào quan trọng nhất, đăng ký sở hữu bản quyền ca khúc chưa bao giờ được gia hạn. Theo luật hiện hành của Mỹ, ca khúc đã hết hạn bản quyền vào năm 1963. Nếu bên sở hữu bản quyền trước đó không gia hạn, ca khúc đã trở thành sản phẩm chung của công chúng.

Thứ hai, giai điệu của Happy Birthday To You đã vay mượn từ ca khúc Good Morning to All của chị em nhà Hill. Vào đầu những năm 1900, phần lời Happy Birthday To You đã bắt đầu xuất hiện trong nhiều cuốn sách nhạc như một phần lời thay thế cho bài Good Morning to All và được sử dụng như một bài hát sinh nhật chính thức, điều mà nước Mỹ chưa có trước đó.

Cuối cùng Brauneis nói rằng công ty Summy/Birch đã được Warner mua lại, chỉ có thể tuyên bố sở hữu bản quyền ca khúc nếu “cung cấp bằng chứng đáng tin về tác giả của ca khúc”. “Có vẻ như các tác giả mà họ có thể tìm được chỉ là chị em nhà Hill và có rất ít chứng cứ cho thấy một trong hai người này đã viết ra ca khúc Happy Birthday To You” - ông nói.

Warner/Chappell, vốn sở hữu các nghệ sĩ nổi tiếng như Aretha Franklin, Barry Gibb, Rob Zombie, Madonna và Michael Jackson, đã không trả lời đề nghị bình luận trong ngày 13/6.

Tường Linh (tổng hợp)
Thể thao & Văn hóa