Khi ca sĩ SMĐH "đập vỡ băng giá..."

Sau khi nghe phần nhận xét về phần thi của mình trong đêm nhạc rock của Sao mai Điểm hẹn 2008 (vào tối 13/7), cô gái nhỏ nhắn quê Bắc Giang - ca sĩ Thu Hường bất ngờ hỏi lại nhạc sĩ Giáng Son - là một trong ba thành viên của Hội đồng nghệ thuật.

Thật không ngờ, hành động ngỡ là giản đơn, thường tình đó lại được khán giả nhiệt liệt vỗ tay tán thưởng. Có lẽ vì ở sân chơi này từ trước đến nay chưa có tiền lệ nào như thế.

Khi "Sao mai" sôi lên vì... talk

Qua 3 lần diễn ra cuộc thi hát dài hơi Sao mai Điểm hẹn (do VTV tổ chức), chỉ có các thành viên hội đồng nghệ thuật nhận xét người thi, cùng lắm là thí sinh bày tỏ lại suy nghĩ của mình với những người "cầm cân này mực".

Ca sĩ Thu Hường trong đêm rock SMĐH (Ảnh: ZaiZai)

Đến đêm nhạc rock dành cho 12 thí sinh khoe tài, góp giọng vừa qua, cũng là đêm nhạc góp phần "hâm nóng" cuộc thi Sao mai Điểm hẹn 2008 đang diễn ra, ca sĩ Thu Hường đã biết đặt câu hỏi câu hỏi với những người nhận xét, "thẩm định" mình một cách văn hóa, với nhiều thiện cảm.

Ca khúc "Nước sâu" (sáng tác: Nguyễn Xinh Xô) mà Thu Hường trình bày với màu sắc "ma quái", ám ảnh... nhận được những ý kiến khen - chê khác nhau từ NSƯT Thanh Lam, nhạc sĩ Ngọc Châu.

Đến phần nhận xét cuối cùng, nhạc sĩ Giáng Son nói: "Tôi thích ca khúc này và chú ý đến phần biểu diễn của Thu Hường. Tuy nhiên, tôi vẫn không thấy có nhiều bóng dáng của Thu Hường trong đó mà gợi nhiều đến mọt diva đã hát rất thành công ca khúc này là Trần Thu Hà".

Rõ ràng đó là một lời chê, và nếu Thu Hường "cãi" lại thì hình ảnh một ca sĩ đang chập chững đến với con đường ca hát sẽ dễ bị "mất điểm" với nhiều khán giả trẻ.

Đúng với dáng vẻ hiền lành, chân thật của mình, cô ca sĩ đang học Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, hỏi lại giữa sân khấu có hàng nghìn khán giả trước mặt và hàng triệu khán giả đang xem truyền hình trực tiếp: "Em cảm ơn những lời nhận xét của Hội đồng nghệ thuật, của nhạc sĩ Giáng Son. Các anh, chị của Hội đồng nghệ thuật có thể cho em đặt một câu hỏi ?".

"Em hỏi đi...", nhạc sĩ Giáng Son cầm mic. "Vâng. Chị Giáng Son có thể cho em biết em giống ca sĩ Trần Thu Hà ở điểm nào?"

Khán giả ngỡ ngàng. Hội đồng nghệ thuật ngạc nhiên. Thấy điều đó, MC Mỹ Lan tiếp lời: "Chúng ta hãy dành cho Thu Hường một tràng pháo tay vì sự tự tin của một ca sĩ Sao mai Điểm hẹn!".

Lúc này, nhạc sĩ Giáng Son nói về điểm mà chị cho là Thu Hường giống ca sĩ đàn chị Thu Hà, đó là lối nhả chữ, xử lý bài hát.

Ảnh: ZaiZai

Thực tế, điều này không sai khi Thu Hường đã sử dụng đúng bản phối khí bài "Nước sâu" mà Trần Thu Hà đã dùng trong album đoạt giải Cống hiến năm 2006 "Đối thoại" (vì bản phối mang hơi hướng New Age/ World Music này được nhạc sĩ Thanh Phương thực hiện nghe đã rất "vào tai"). Thu Hường sẽ khó tránh khỏi việc phải bước vào không gian mà Trần Thu Hà đã tạo nên.

Nắm rõ điều đó, cô ca sĩ không được xinh đẹp cho lắm vẫn chọn hát vì cô nghĩ mình vẫn có thể thổi vào đó những hơi thở mới mẻ... Nếu có đạt tới "đẳng cấp" mà Diva Trần Thu Hà đã tạo nên qua "Nước sâu" thì phần nào đã cho thấy Thu Hường đã khẳng định được giọng hát của mình. Sẽ là chính xác nếu nhạc sĩ Giáng Son chỉ ra Thu Hường hát ca khúc Thu Hường trình bày... không thuộc thể loại rock!

Dù không đột phá nhưng Thu Hường đã thể thiện tốt ca khúc với phần lời rất rõ ràng, giọng hát dễ nghe và lối biểu diễn "ma mị". Và tiếp lời nhạc sĩ Giáng Son, "người đối thoại" Thu Hường nói: "Qua đây, em có thể nhận diện rõ về mình hơn để ca sĩ Trần Thu Hường không phải là ca sĩ Trần Thu Hà!".

Như thế, đã có một đêm nhạc rock sôi động, nhiều màu sắc không chỉ bởi các ca sĩ trẻ đã mang đến những cá tính rất khác nhau mà còn có một điểm "lạ": Ca sĩ - thí sinh dự thi không chỉ thụ động lắng nghe mà đã sẵn sàng đối thoại, tiếp thu; biểu đạt lại ý tưởng của mình.

Điều này, nếu ở trường học, các thí sinh Sao mai Điểm hẹn nói riêng như bao bạn bè của mình, được khuyến khích đặt câu hỏi, được tự tin trình bày suy nghĩ của mình một cách dân chủ, có văn hóa thì khi tham gia vào một "sân chơi" như Sao mai Điểm hẹn sẽ bớt cứng nhắc, giảm đi tính dạy bảo một chiều.

"Đối thoại" - "Đập vỡ băng giá..."

Thật là một sự trùng lặp ngẫu nhiên khi cũng bất ngờ trong đêm nhạc rock vừa qua, chính Hội đồng thẩm định đã "khơi mào" lên màu sắc đối thoại - phản biện đó.

Một nhạc sĩ Ngọc Châu "phủ quyết" ý kiến nhận xét của ca sĩ Thanh Lam không chỉ một lần và khuyên thí sinh nên lắng nghe ý kiến từ cả hai phía.

Một nhạc sĩ Giáng Son tranh luận với hai thành viên của Hội đồng nghệ thuật còn lại chứ không phải chỉ là từng người nói cho xong lượt mình - đã khiến phần nhận xét tiếp cận được với phiên bản gốc của Sao mai Điểm hẹn là các cuộc thi "Pop Idols" ở xứ người - có sự thẳng thắn, sinh động từ cả phía người nhận xét lẫn phía người lắng nghe.

Hội đồng nghệ thuật của SMĐH 2008 (Ảnh: ZaiZai)

Rõ ràng có vậy, nhìn vào các thành viên Hội đồng nghệ thuật với cách "đối thoại" như vậy - vốn là những người với nhiệm vụ chính là "nghe" rồi "phán" - khán giả sẽ thấy họ hoạt bát hơn, bớt tẻ nhạt hơn nhiều so với những phàn nàn của khán giả sau đêm diễn ban đầu.

Và khi Hội đồng nghệ thuật đứng trước một tác phẩm nghệ thuật vốn khó định hình, định tính, định lượng là những bài hát, bản phối, phần trình diễn - có quyền đưa ra phán xét của mình thì khán giả xem truyền hình và cả thí sinh cũng có quyền đặt câu hỏi và bình luận về những gì họ đưa ra trong vai trò, trách nhiệm của người "cầm cân này mực".

Trên thế giới hiện nay, những chương trình "đối thoại" (talk show) vẫn là "điểm sáng" của truyền hình. Còn ở VN, các chương trình truyền hình, dẫu mang tiếng là tương tác, có thực hiện theo "công thức" (format) nhập từ nước ngoài vẫn cứng nhắc, giáo điều kiểu dạy dỗ một chiều. Những câu hỏi nhạt, lặp đi lặp lại đi kèm với những lời cảm ơn tiếp nối...

Ngay tại Sao mai Điểm hẹn, nơi ít nhiều mang có tính chất "talk" (trao đổi, đối thoại) nhưng chưa bao giờ yếu tố "talk" tạo nên dấu ấn đậm nét. Và làm ca sĩ thời nay thì rõ ràng không chỉ biết "nói chuyện" bằng giọng hát.

Để thay đổi một thói quen và cách tư duy cũ không phải là dễ. Ngay tại Sao mai Điểm hẹn 2008, ban đầu NSƯT Thanh Lam - vị giám khảo xinh đẹp, rất hay dùng từ "phóng túng", luôn cổ vũ ca sĩ "cháy" hết mình - vẫn còn "lấn cấn" giữa hai đại từ nhân xưng "chị" và "tôi" suốt hai đếm đầu tiên.

Đến đêm thứ hai, chị không còn lúc "chị", lúc "tôi" nữa mà thống nhất là "chị". Dường như việc xưng "tôi" với các bạn thí sinh vẫn còn là rào cản, khiến người nghệ sĩ nổi tiếng phá cách này còn thấy không "thuận" (vì xưng "chị" với các em thí sinh an toàn hơn chăng?).

Từ chuyện ca sĩ Sao mai Điểm hẹn Trần Thu Hường và NSƯT Thanh Lam, chợt liên tưởng đến chuyện xưng "tôi" của các thầy với sinh viên trong trường ĐH đang được bàn thảo thấy cũng không khác nhau là mấy.

Thêm một điều tình cờ nữa là, chính với bài hát "Nước sâu" trong album "Đối thoại" của Trần Thu Hà mà Thu Hường hát lại với phần lời có đoạn: "Nói cùng tôi, đừng cuốn đi nữa, đừng lắng yên nữa những dòng nước sâu/ Đến cùng tôi, đập vỡ băng giá, hàn gắn xa cách/ Tôi chờ, chờ nơi đây..."

Có lẽ thời của "đối thoại" thẳng thắn, đặc biệt là trong thể hiện cái tôi và cá tính đang đến; và nếu có bàn đến nó thì sẽ bàn cách thể hiện văn hóa, lịch thiệp thế nào...