Khi 'Trái đất chuyển mình'

Ra mắt tháng 4 vừa qua, Trái đất chuyển mình: Một lịch sử chưa kể về nhân loại đã nhanh chóng giành vị trí top bestseller. Đến nay sách đã được bán bản quyền cho 24 quốc gia và được phát hành chính thức tại Việt Nam chỉ sau 7 tháng.         

Đây cũng là cuốn sách được nhiều tờ báo như Financial Times, The Times, The Telegraph, The Hindu, The Week... đánh giá là sách hay nhất mùa hè năm 2023.

Được viết bởi Peter Frankopan, giáo sư lịch sử toàn cầu tại Đại học Oxford, Trái đất chuyển mình: Một lịch sử chưa kể về nhân loại xoay quanh lịch sử của Trái đất, nhân loại và môi trường trong suốt 4,5 tỷ năm. Sách chứa nhiều tư liệu tranh ảnh phong phú.

Chẳng hạn, đó là 15 bản đồ, trong đó có bản đồ thể hiện sự phân tán của con người từ khoảng 200.000 năm trước, bản đồ về sự phân tán của tôn giáo và đại dịch cái chết đen. Kèm theo đó là 38 tranh ảnh in màu, trong đó có những hình ảnh về công trình định cư quy mô lớn từ 2.500 trước và cho thấy con người có khả năng xây dựng thành phố lớn như thế nào…

Với 24 chương tương ứng với 24 giai đoạn, cấu trúc của cuốn sách được chia thành 3 phần chính.

Phần 1 Lịch sử loài người và môi trường tự nhiên cung cấp những thông tin về quá trình hình thành loài người, ở đó các yếu tố địa chất, trên vũ trụ và ngầm dưới lòng đất là điều kiện cơ bản tạo ra nơi thích hợp để chúng ta tồn tại. Ít người biết, sự hưng thịnh của loài người trong 10.000 năm qua chỉ có thể thực hiện được nhờ khí hậu trái đất ổn định, tạo ra các kiểu thời tiết tương đối ổn định và cho phép trồng trọt ngũ cốc. Từ đó loài người xây dựng các thành phố, buôn bán, xây dựng luật pháp - và đóng thuế, đặt nền móng cho việc ghi lại những suy nghĩ và lịch sử thành văn.

Như thế, ngay từ đầu loài người đã nhận thức rằng cơ may sống sót liên quan tới cách đối xử với môi trường tự nhiên, thông qua dẫn chứng bằng nhiều thần thoại, truyền thuyết.

Phần 2 Sự trỗi dậy và sụp đổ của các đế chế không chỉ đề cập đến các đế chế trải dài từ Nam Mỹ đến Nam Á, Đông Nam Á…., mà còn cho thấy điều kiện khí hậu đã giúp đỡ hoặc cản trở nỗ lực của con người như thế nào. Tác giả không cố gắng coi sự trỗi dậy và sụp đổ của các đế chế là hoàn toàn do điều kiện khí hậu. Thay vào đó, ông giải thích việc mất mùa nhiều lần, lũ lụt hoặc hạn hán kéo dài đã tạo thêm căng thẳng cho các hệ thống vốn đã bất bình đẳng và phân cấp.

Phần 3 Một bài học mà nhân loại đã lãng quên nêu bật tầm quan trọng của các kiểu khí hậu, môi trường và thời tiết trong việc ảnh hưởng đến tiến trình lịch sử loài người. Tác giả chỉ ra: Đôi khi, chỉ một thảm họa thiên nhiên lớn, như thiên thạch va chạm hay đại hồng thủy - những sự kiện có thể đã bị quên lãng trong tâm trí con người, nhưng từng diễn ra suốt thời gian tồn tại của hành tinh- đều có thể biến mọi thứ thành tro bụi". Từ vụ nổ Big Bang cho đến ngày nay, hoạt động của mặt trời, núi lửa phun trào, lũ lụt và hạn hán đã định hình nên lịch sử tự nhiên và lịch sử loài người. Những cách thức tương tác giữa chúng ta và Trái đất đã mang lại những lợi ích to lớn, nhưng thường phải trả giá.

Tại Việt Nam, bản dịch Trái đất chuyển mình: Một lịch sử chưa kể về nhân loại được Omega Plus và NXB Tri Thức ấn hành. Qua việc phát hành cuốn sách, Omega Plus phối hợp cùng một số tổ chức để lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường bằng một chiến dịch đặc biệt: Với mỗi cuốn sách được bán ra tại một số link chính thức, độc giả đã đóng góp 35 nghìn đồng cho các Quỹ đang hoạt động vì môi trường tại Việt Nam.