(TT&VH) - Tôi lên Đồng Văn lần đầu vào tháng 9 năm 1973. Những năm ấy Ủy ban huyện đóng ở Phó Bảng. Dưới lòng thung bên đường vào phố huyện có trại nhân giống su hào, cải bắp.
1. Ở nơi có độ lạnh thứ nhì cao nguyên này su hào và cải bắp mới trổ hoa cho hạt giống. Trong trại còn có cả vườn tam thất. Những luống tam thất chìm trong ánh sáng lờ nhờ do bị lợp kín bằng những chùm lá sa mu. Giám đốc vườn ươm tên là Phú uống rượu như thụi, đãi tôi món thịt bò xào xuyên khung (tên một vị thuốc nam) thơm lừng. Anh bảo: xuyên khung ở đây hợp đất nên tốt lắm, nhưng khốn nỗi nhà nước thu mua bập bõm nên dân chán ngấy. Trước đây mấy năm, đầu mùa vận động trồng, bà con khấp khởi mừng, hối hả chăm bón nhưng rồi cuối mùa xuyên khung tốt nhất cũng không được cửa hàng thu mua chào đón, lại thông báo không có kế hoạch thu mua nữa. Hỏi tại sao thì không ai trả lời, dân Mông nói cán bộ nó gẫy lưỡi rồi nên không nói được nữa, mặc dù cái tài nhất của cán bộ là nói. Năm ấy xuyên khung thồ từ bản lên cửa hàng thu mua huyện không bán được. Cuối cùng biết chờ vô ích, dân ném thối đầy đường. Họ bảo nhau kế hoạch gì thì cũng chẳng thoát khỏi cách dựa vào đá mà kiếm ăn. Vẫn chỉ là cậy kẽ đá thả hạt ngô, hạt đỗ tuơng như bao đời người Mông vẫn làm là chắc nhất.
2. Ông Chu Bá Nam, anh nhà văn Đỗ Chu từng du học ở Đông Âu là kĩ sư hóa. Mấy chục năm trước ông đã lăn lóc trên cao nguyên Đồng văn nghiên cứu việc chiết xuất tinh dầu cây bạc hà, loài cây mọc dại đầy trên cao nguyên. Ông đã thành công. Dự án cấp nhà nước đầu tư cả đống tiền nhưng rồi chẳng ai ngó đến dù công trình được đánh giá cao. Cho dù loại dầu này có giá trị thương phẩm cao cũng chẳng thấy ai màng.
Mới đây gặp ở Đà Lạt, ông Chu Bá Nam vẫn bần thần về cái công trình khoa học có ý nghĩa cho một vùng đất để cải thiện đời sống người dân đã bị vứt bỏ mà chẳng biết trách ai. Giá trị hoa bạc hà trên cao nguyên bây giờ lại ăn ghẹ theo loài ong. Hôm nay lên cao nguyên, mật ong hoa bạc hà được quảng cáo là đặc sản dành cho những toán du lịch nhỏ lẻ.
Chuyện của ông Nam thực ra không phải là ví dụ đơn lẻ. Người ta có thể bỏ cả mươi triệu đô la cho một cuộc chơi phù phiếm, nhưng chỉ phần nhỏ trong số đó để khai thác kinh tế lại bị thờ ơ. Đó là những câu hỏi mà người cần nghe lại luôn bỏ đi máy trợ thính. Cho nên cao nguyên mãi chỉ dừng lại ở những tiềm năng.
3. Tôi đã cả chục lần lên cao nguyên, chỉ biết mê mẩn với đá đủ loại. Quẩn quanh chụp ảnh đá, những người chơi non bộ nằm mơ cũng không nghĩ ra vẻ đẹp lạ lùng đến thế.
Trước cửa ngõ Vần Chải, dưới nắng ong vàng và chập trùng đá, trồi lên bơi trong bạt ngàn tím ngát hoa cứt lợn. Chị Bình, con gái cựu đại sứ Nguyễn Trọng Vĩnh bảo dân dã gọi thế, nhưng loài hoa này có cái tên rất hay đấy, nó là “phương thảo”. Tôi giật mình nhớ lại bài thơ tứ tuyệt trên bộ tứ bình phong cảnh: “Xuân du phương thảo địa/ Hạ thưởng lục hà trì/ Thu ẩm hoàng hoa tửu/ Đông ngâm bạch tuyết thi”. Từ “phương thảo” lâu nay chỉ được giải thích đó là mùa xuân đi chơi ở vùng cỏ non. Phương thảo là loài dược thảo trên núi, còn sen ở ao - là chỗ trũng, đối nhau chan chát mà không nhận ra. Lại một lần để biết đúng tên một loài cây tôi phải lên đến Đồng Văn.
4. Mùng 4 tháng Mười năm nay, cao nguyên đá Đồng văn – Mèo Vạc (Hà Giang) trở thành Công viên địa chất toàn cầu. Có ý kiến đóng đinh rằng danh hiệu ấy không chỉ giúp Việt Nam có thêm một di sản mang tầm thế giới mà còn là cơ hội giúp người dân nơi địa đầu Tổ quốc có cơ hội thoát nghèo. Liệu có dễ thế không, chỉ sau một sự công nhận? Lúc nào cũng chỉ là cơ hội. Tôi vẫn nghi ngờ về điều đó.
5. Đứng dưới chân cột cờ Lũng Cú lộng gió, tôi đọc được dòng ghi chú hình ảnh một côn trùng nhỏ như con muỗi có hình cánh phượng: “Vị trí có hóa thạch bọ ba thùy của công viên địa chất - kiểu di sản cổ sinh - tọa độ….”
Tôi nhìn phiến đá có dấu vết con bọ, đó là những phiến đá nhiều lớp xếp như chồng vở cũ nát chẳng có gì đáng để ý. Thì ra những giá trị của cao nguyên không chỉ nằm ở những khối đá cảnh đẹp tuyệt vời, mà còn ở lớp đá non mỏng manh dễ vỡ. Nếu không có chỉ dẫn của các nhà khoa học thì một lần nữa tôi lại mắc một sai lầm chết người.
Cao nguyên đá quá huyền bí. Đi bao nhiêu lần mà chỉ mới cảm nhận được tí bề ngoài. Còn sau nó, con người cao nguyên và những giá trị thầm kín khác, với tôi vẫn là khoảng trống mênh mông.
Hai cuốn sách của tác giả Phạm Thị Kiều Ly: "Lịch sử chữ quốc ngữ (1615-1919)" và "100 câu hỏi về lịch sử chữ quốc ngữ", đưa bạn đọc đến với hành trình sáng tạo và phát triển của văn tự này từ lúc khởi thủy đến giai đoạn hiện tại.
Ngày 24/4/2025, cơ thủ số một Việt Nam Dương Quốc Hoàng, biệt danh Hoàng Sao, đã có màn khởi đầu ấn tượng tại giải billiards pool Aplus Bali Open 2025 ở Indonesia với chiếc cơ mới toanh.
Với mong muốn những nét đẹp truyền thống trong vốn quý di sản mà cha ông để lại, trong đó có di sản Thực hành Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt sẽ luôn được bảo vệ, phát huy và lan tỏa; tại Đền Thủy Trung Tiên - ngôi đền cổ hơn 1000 năm tuổi nằm trong quần thể di tích đền Quán Thánh, chùa Trấn Quốc đã diễn ra nhiều buổi thực hành di sản với sự tham dự của những nghệ nhân uy tín cũng như thanh đồng trẻ tuổi.
Ngày 24/4/2025, tại TP.HCM, kỳ thủ Lại Lý Huynh (Bình Dương) đã xuất sắc đăng quang ngôi vô địch nội dung cờ tiêu chuẩn nam tại Giải Cờ tướng Vô địch Quốc gia 2025, đánh dấu lần thứ 6 anh lên ngôi ở đấu trường này. Với phong độ ấn tượng và sự ổn định đáng kinh ngạc, Lại Lý Huynh tiếp tục khẳng định vị thế là kỳ thủ cờ tướng số một Việt Nam, tiến gần hơn đến kỷ lục 7 lần vô địch của huyền thoại Trịnh A Sáng.
Kể từ khi consortium do Todd Boehly và Clearlake Capital dẫn dắt thâu tóm Chelsea với giá 2,536 tỷ bảng vào năm 2022, đội bóng Tây London đã trở thành biểu tượng của sự chi tiêu mạnh tay trên thị trường chuyển nhượng.
XSTV 25/4: Xổ số Trà Vinh được phát hành bởi công ty xổ số kiến thiết Trà Vinh quay thưởng vào lúc 16h20 ngày thứ Sáu hàng tuần. Trực tiếp kết quả XSMN cập nhật nhanh nhất trên Thethaovanhoa.vn.
XSBD 25/4: Xổ số Bình Dương được phát hành bởi công ty xổ số kiến thiết Bình Dương quay thưởng vào lúc 16h10 ngày thứ Sáu hàng tuần. Trực tiếp kết quả XSMN được cập nhật nhanh nhất trên Thethaovanhoa.vn.
Đến hết năm 2025, EVNNPC cơ bản trở thành doanh nghiệp số, phấn đấu đến năm 2030 là một trong những đơn vị dẫn đầu về ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
Cập nhật chi tiết lịch thi đấu vòng bán kết, tranh hạng ba và chung kết AVC Women's Champions League 2025 (giải vô địch bóng chuyền các CLB nữ châu Á 2025).
XSVL 25/4: Xổ số Vĩnh Long được phát hành bởi công ty xổ số kiến thiết Vĩnh Long quay thưởng vào lúc 16h10 ngày thứ Sáu hàng tuần. Trực tiếp kết quả XSMN được cập nhật nhanh nhất trên Thethaovanhoa.vn.
Vũ Mạnh Cường liên tục được chọn dẫn dắt các chương trình quy trong dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Nổi bật là Cầu truyền hình "Bản trường ca hòa bình", Đại nhạc kịch bán thực cảnh "Ký ức để lại", chương trình nghệ thuật đặc biệt "Mùa xuân thống nhất".
Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống của Thông tấn xã Việt Nam (15/9/1945 - 15/9/2025), Nhà xuất bản Thông tấn cho ra mắt cuốn sách ảnh "80 năm Thông tấn xã Việt Nam (1945-2025)".
Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước giới thiệu đến công chúng 50 tác phẩm hội họa, đồ họa, điêu khắc, ký họa, thể hiện ý nghĩa, tầm vóc vĩ đại, giá trị to lớn của "Đại thắng mùa Xuân năm 1975".
"Chiến thắng ngày 30/4 là chiến thắng của lương tri, của chính nghĩa, chấm dứt mất mát đau thương không chỉ cho nhân dân Việt Nam mà còn biết bao gia đình người dân Hoa Kỳ".