Mario Vargas Llosa, nhà văn Peru đoạt giải Nobel Văn học, qua đời ở tuổi 89

Mario Vargas Llosa, nhà văn Peru lừng danh, người đoạt giải Nobel Văn học và một tượng đài của văn học Mỹ Latinh, đã qua đời vào hôm 13/4 (theo giờ địa phương). Ông hưởng thọ 89 tuổi.

Là một tác giả và nhà viết tiểu luận xuất sắc với những tiểu thuyết nổi tiếng như The Time of the Hero (La Ciudad y los Perros) và Feast of the Goat, ông đã nhận được vô số giải thưởng, trong đó có giải Nobel Văn học năm 2010.

"Với nỗi đau sâu sắc, chúng tôi thông báo rằng cha chúng tôi, Mario Vargas Llosa, đã ra đi thanh thản tại Lima hôm nay, bên cạnh gia đình" - lá thư do ba người con của ông - Álvaro, Gonzalo và Morgana - ký tên, được Álvaro đăng trên X.

Họ viết thêm: "Sự ra đi của ông sẽ khiến người thân, bạn bè và độc giả trên toàn thế giới đau buồn, nhưng chúng tôi hy vọng họ sẽ tìm được an ủi, như chúng tôi, khi biết rằng ông đã sống một cuộc đời dài, phiêu lưu và trù phú, để lại một di sản văn học sẽ trường tồn".

Luật sư và người bạn thân của ông, Enrique Ghersi, xác nhận tin buồn với hãng tin AP và nhớ lại sinh nhật lần thứ 89 của nhà văn vào ngày 28/3 tại nhà con gái ông, Morgana.

"Ông ấy rất vui vẻ, được bạn bè thân thiết vây quanh, ăn bánh sinh nhật và chúng tôi còn đùa rằng ông sẽ sống thêm 89 năm nữa. Ông đã có một cuộc đời dài, phong phú và tự do" - Ghersi chia sẻ.

Làn sóng mới của văn học Mỹ Latin

Vargas Llosa xuất bản tập truyện ngắn đầu tiên The Cubs and Other Stories (Los Jefes) vào năm 1959.

Nhưng Mario Vargas Llosa thực sự bứt phá trên văn đàn quốc tế với tiểu thuyết đầu tay The Time of the Hero vào năm 1963, lấy cảm hứng từ những trải nghiệm tại học viện quân sự Peru.

Cùng với những tiểu thuyết tiếp theo như Conversation in the Cathedral (Conversación en la Catedral) năm 1969, Vargas Llosa nhanh chóng trở thành một trong những gương mặt tiêu biểu của "Boom" - làn sóng mới của các nhà văn Mỹ Latin thập niên 1960-1970, cùng với Gabriel García Márquez và Carlos Fuentes.

Ông bắt đầu viết từ rất sớm, từng là phóng viên tội phạm bán thời gian cho tờ La Crónica khi mới 15 tuổi.

Theo trang web chính thức của ông, ông còn làm nhiều công việc khác như sửa tên trên các bia mộ ở Peru, dạy học tại trường Berlitz ở Paris và làm việc ngắn hạn tại bàn tin tiếng Tây Ban Nha của hãng thông tấn Agence France-Presse.

Trong suốt cuộc đời, ông tiếp tục viết báo, đặc biệt là cột báo chính trị hai tuần một lần mang tên "Piedra de Toque" (Những viên đá thử vàng), được đăng trên nhiều tờ báo.

Tuổi thơ được nuông chiều

Jorge Mario Pedro Vargas Llosa sinh ngày 28 tháng 3 năm 1936 tại thành phố Arequipa ở miền nam Peru, dưới chân núi lửa Misti thuộc dãy Andes.

Cha ông, Ernesto Vargas Maldonado, bỏ gia đình trước khi ông ra đời. Để tránh điều tiếng, mẹ ông, Dora Llosa Ureta, đưa con trai đến Bolivia, nơi ông ngoại ông làm lãnh sự Peru tại Cochabamba.

Vargas Llosa từng nói tuổi thơ của mình "hơi đau thương". Ông được mẹ và bà ngoại nuông chiều trong một ngôi nhà lớn với nhiều người hầu, mọi mong muốn đều được đáp ứng.

Mãi đến năm 10 tuổi, khi gia đình chuyển đến thành phố ven biển Piura, ông mới biết cha mình còn sống. Cha mẹ ông sau đó tái hợp và cả nhà chuyển đến thủ đô Lima.

Ông mô tả cha mình là một người nghiêm khắc, xem việc con trai yêu thích Jules Verne và làm thơ là con đường dẫn đến đói nghèo, thậm chí lo lắng về "bản lĩnh đàn ông" của con, cho rằng "nhà thơ thường là đồng tính".

Không thể cho con vào học viện hải quân vì còn quá nhỏ, cha ông gửi Vargas Llosa đến Học viện Quân sự Leoncio Prado - trải nghiệm này đã ám ảnh ông và trở thành nguồn cảm hứng cho The Time of the Hero. Tác phẩm này đoạt giải thưởng của các nhà phê bình Tây Ban Nha.

Mario Vargas Llosa theo học văn học và luật tại Đại học San Marcos ở Peru, "văn học vì đam mê, còn luật để làm hài lòng gia đình, những người tin rằng nhà văn thường chết đói".

Sau khi lấy bằng văn học năm 1958 Vargas Llosa nhận học bổng để theo đuổi bằng tiến sĩ tại Madrid.

Di sản văn học

Vargas Llosa lấy cảm hứng lớn từ quê hương Peru, nhưng ông thích sống ở nước ngoài, thường xuyên cư trú tại Madrid (Tây Ban Nha), New York (Mỹ) và Paris (Pháp).

Những tiểu thuyết đầu tay của ông khắc họa một Peru với sự kiêu ngạo, sự suy đồi của giới quý tộc, và những bộ lạc Amazon thời kỳ đồ đá song song với sự tồi tàn của đô thị thế kỷ 20.

"Peru là một căn bệnh không thể chữa khỏi, và mối quan hệ của tôi với nó mãnh liệt, khắc nghiệt, đầy đam mê và bạo lực" - ông viết năm 1983.

Sau 16 năm ở châu Âu, ông trở lại Peru năm 1974.

Vargas Llosa cũng dùng tài năng văn chương để viết nhiều tiểu thuyết thành công về cuộc đời những nhân vật có thật, như họa sĩ hậu ấn tượng Pháp Paul Gauguin và bà ngoại ông, Flora Tristan, trong The Way to Paradise (2003), hay nhà ngoại giao và nhà yêu nước Ireland thế kỷ 19 Roger Casement trong The Dream of the Celt (2010).

Tiểu thuyết cuối cùng của ông, Harsh Times (Tiempos Recios) ra đời vào năm 2019.

Ông trở thành thành viên Viện Hàn lâm Hoàng gia Tây Ban Nha năm 1994 và từng là giáo sư thỉnh giảng tại hơn chục trường đại học trên thế giới.

Lá thư thông báo về cái chết của ông cho biết thi hài ông sẽ được hỏa táng và không có lễ tang công khai.