Thấy Napoli, và sống

(TT&VH) - Sau một thời gian dài im tiếng, nhà báo, BLV Anh Ngọc đã trở lại trên báo TT&VH với chuyên mục này, xuất hiện vào các ngày thứ Ba và thứ Sáu hàng tuần, một chuyên mục đặc biệt với những suy nghĩ, trải nghiệm và phân tích của anh về bóng đá Italia và hơn thế nữa.

Không thể cầm lòng được khi chứng kiến những hình ảnh ấy: các tifosi Napoli chào đón đội bóng của mình trở về sau chiến thắng trên sân Roma. Những gương mặt đầy hạnh phúc, những giọng hát cất lên bài “Napoli Napoli” đến khản cổ, những lá cờ được các tay thanh niên đi xe Vespa cũ rích đầu không đội mũ bảo hiểm rước đi khắp các khu phố bẩn thỉu đầy rác rưởi và hôi thối, những người trung niên nói trên tivi về những năm tháng có Maradona. Họ không dám nói đến Scudetto. Người Napoli mê tín, sợ nói trước bước không qua, nhưng sự thật là họ thèm khát Scudetto. Chiến thắng trong cuộc đua với Milan như chính năm 1990 sẽ đem đến vinh quang ấy. Tôi nhắm mắt lại, và tôi ước mình cũng ở đó ngay bây giờ để vui cùng họ, giữa những con phố Napoli, như tôi đã từng vài lần lang thang trong những chuyến đi mạo hiểm nhất, bởi ở Napoli, chẳng ai biết được điều gì sẽ xảy đến với mình.

Thành phố Napoli, Vịnh Napoli và núi lửa Vesuvio nhìn từ khu Posilipo

Napoli, do đó, là một thành phố tập hợp tất cả những điều trái ngược: pizza và rác rưởi, những người dám lên tiếng chống lại mafia và luật im lặng, tình yêu và lòng căm thù, và cuộc sống cùng cái chết. Ở đó, người ta luôn sống trong hình bóng Maradona, sống như chính Maradona, một cuộc sống hỗn độn. Họ cũng chết đi sống lại nhiều lần như anh, vì lỗi của họ, và vì chính sự nghiệt ngã của cuộc sống miền nam Italia. Các tifosi đã từng căm thù Maradona, nhưng khi vết thương từ Italia 90 được thời gian làm liền lại, họ lại yêu anh, say đắm và cuồng điên hơn trước, bởi đấy là một tình yêu xa cách, khi cảm thấy đã mất anh mãi mãi. Có lẽ vì sự mất mát ấy, Napoli căm thù nước Ý như đã từng trong những năm quá khứ, căm thù vì cái ý nghĩ, rằng ai đó đã ra sức ngăn cản Napoli được ăn mừng thêm vài lần nữa, chẳng hạn như đã làm tan nát cái ước nguyện được nhìn thấy Maradona và những đồng đội của Scudetto 1987 bay nhảy trên sân San Paolo trong một trận đấu kỉ niệm. Nước Ý chưa bao giờ quên Maradona, theo cách của riêng họ. Trong khi đồng hồ của người Napoli đã ngưng chạy kể từ những ngày mơ mộng với Maradona, thì đồng hồ của sở thuế vẫn chạy. Con người mà những năm 1980 có lẽ nổi tiếng chỉ sau Giáo hoàng ấy vào năm 2007 đã bị Tòa án tối cao Italia tuyên “trốn thuế”. Số tiền lãi truy thu thuế của anh tăng mỗi phút 2,03 euro, tương đương 3.068 euro mỗi buổi sáng khi Maradona thức dậy. Vào ngày thánh Diego kỉ niệm sinh nhật lần thứ 50 mới rồi, số nợ thuế anh phải trả đã đạt 34 triệu euro.

Dĩ nhiên Maradona không trả, và vì thế, anh không dám đặt chân lên nước Ý nữa. Napoli yêu anh trong câm lặng của mối tình xa. Và cuộc sống vẫn cứ chảy trôi như nó phải vậy trên bến cảng, trong những khu phố dù là cao cấp hay cặn bã. Những đứa trẻ vẫn đá bóng trong những khu phố bẩn thỉu và nhếch nhác mà trên đầu chúng là một mảng tường lớn vẫn còn nguyên bức vẽ Maradona đang vờn quả bóng. Những đứa lớn hơn thì vẫn yêu thương Napoli trong trái tim, nhưng buộc phải ra đi để kiếm việc làm, và tránh những cái chết treo lơ lửng trên đầu, dù ở Napoli, người ta dửng dưng với cái chết. Những cái chết chúng xảy ra gần như hàng ngày, và không ai biết được đến bao giờ lại có một ai ngã xuống trong những khu phố mà tiếng súng luôn vang lên như những thông điệp. Đe dọa, tàn khốc và chết chóc. Một đoạn băng video được ghi lại từ máy quay an ninh khiến chính nước Ý bị sốc mấy năm trước: người ta điềm nhiên bước qua xác một người vừa bị camorra giết chết, không ai thể hiện một điều gì trên gương mặt. Họ đã quen điều đó. Cái chết là một phần của cuộc sống hiện tại ở Napoli và vùng Campania, hệt như ở Palermo, Trapani hay Corleone tại Sicilia hơn 20 năm về trước.

Dửng dưng với cái chết, nhưng không ai quay mặt lại với những niềm vui. Và đã vui là phải ầm ỹ. Bởi thế, năm mới nào ở Napoli cũng có người chết vì pháo, vì dùng súng bắn lung tung thay cho pháo, và mỗi chiến thắng của đội bóng màu xanh bầu trời Địa Trung Hải vô tội đều được đón mừng một cách điên rồ nhất. Bóng đá đã làm cuộc sống nơi đây đẹp lên nhiều lần, đẹp như những bài dân ca da diết. Cuộc sống càng phức tạp và rủi ro càng nhiều, người ta càng yêu cuộc sống và gắng sống biết bao. Những ngày rung chuyển núi lửa Vesuvio và cả vùng Napoli đã qua hơn 20 năm. Maradona không trở lại. Nhưng những giấc mơ Scudetto chưa bao giờ chết đi. Mơ để sống. Có một câu nói kinh điển về Napoli, rằng “Thấy Napoli rồi chết”. Tôi không tin là thế. Phải sống để thấy hết vẻ đẹp của thành phố, của con người và thiên nhiên đất trời. Sống để thấy họ yêu cuộc sống qua bóng đá và qua cuộc chiến sinh tồn vì công lí đến nhường nào. Như Roberto Saviano, người đã tố cáo camorra bằng ngòi bút và giờ đã bị chúng tuyên án tử hình, phải sống trong sự bảo vệ 24/24 của cảnh sát, đã muốn hét lên đến vỡ cả lồng ngực: “Lũ khốn, ta vẫn sống”…