Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22: Lắng nghe 'Bản hoà âm đất nước'

Từ ngày 23 - 24/2 tới đây, sẽ diễn ra Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22 với chủ đề Bản hòa âm đất nước. Đây là năm thứ hai liên tiếp Ngày thơ Việt Nam được tổ chức ở Hoàng thành Thăng Long, do Hội Nhà văn Việt Nam và Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long Hà Nội đồng tổ chức.

Tại cuộc họp báo sáng 16/2 tại Hà Nội, Ban tổ chức cho biết, Ngày thơ Việt Nam năm nay sẽ mang đến công chúng những di sản thi ca quý báu trong kho tàng thi ca của cộng đồng 54 dân tộc anh em trên cả  nước.

Khi bản sắc thi ca dân tộc cùng cất tiếng

Chọn chủ đề Bản hòa âm đất nước với tinh thần đại đoàn kết dân tộc, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều (Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam) cho biết, Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22 hướng đến kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).

"Lần đầu tiên các đại diện của các vùng văn hóa, tiếng nói thi ca của các dân tộc sẽ hội tụ tại Hoàng thành Thăng Long trong Ngày thơ Việt Nam. Họ cùng cất tiếng về những vẻ đẹp của dân tộc mình để hòa vào nhau tạo nên bản sắc của văn hóa Việt Nam" - ông Thiều bày tỏ.

Theo đó, các hoạt động chính của ngày thơ năm nay sẽ diễn ra vào đúng ngày Rằm tháng Giêng (tức 24/2). Buổi sáng sẽ diễn ra tọa đàm Từ bản lĩnh đến bản sắc của nhà thơ do nhà thơ Nguyễn Bình Phương (Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam) chủ trì. Tọa đàm có sự tham gia của nhiều nhà thơ, học giả, nhà lý luận phê bình văn học để lý giải về mối quan hệ vừa đồng nhất, vừa riêng biệt giữa bản lĩnh và bản sắc trong sáng tạo thi ca.

Đến buổi tối sẽ diễn ra đêm thơ mang tên Bản hòa âm đất nước. Mở đầu chương trình là màn biểu diễn cồng chiêng của đồng bào dân tộc Mường do các nghệ sĩ tỉnh Hòa Bình thực hiện quanh 22 đài đuốc, tương ứng với con số Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22. Tiếp theo là các nội dung chính của đêm thơ, gồm 4 phần: Trình diễn và đọc thơ của các tác giả khu vực phía Bắc; Các nhà thơ quốc tế tham gia giao lưu và đọc thơ; Trình diễn và đọc thơ của các tác giả khu vực miền Trung - Tây Nguyên và miền Nam; Những dư âm còn mãi.

Thông tin về nội dung của đêm thơ, nhà thơ Hữu Việt (Ủy viên BCH Hội Nhà văn Việt Nam) cho biết, các tác phẩm được trình diễn bao gồm các truyện thơ, sử thi: Bách điểu bách hoa của dân tộc Tày, Đẻ đất đẻ nước của dân tộc Mường, Xống chụ xon xao (Tiễn dặn người yêu) của dân tộc Thái. Đây đều là những kiệt tác thi ca trong kho tàng văn học dân gian của đồng bào các dân tộc Việt Nam.

Cùng với đó, thơ của 16 tác giả trong nước và quốc tế sẽ do tác giả trực tiếp đọc hoặc được các nhà thơ, nghệ sĩ ngâm thơ trình bày. Có thể kể tên một số nhà thơ có tác phẩm tại đêm thơ như Nông Quốc Chấn, Dương Khâu Luông (dân tộc Tày), Lò Ngân Sủn (dân tộc Giáy), Pờ Sảo Mìn (dân tộc Pa Dí), Lý Hữu Lương (dân tộc Dao), Kiều Mai Ly (dân tộc Chăm), Thạch Đờ Ni (dân tộc Khmer), Thái Hồng (dân tộc Hoa), Bùi Tuyết Mai (dân tộc Mường)…

Về sự hội tụ của các nhà thơ dân tộc tại ngày thơ năm nay, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều bày tỏ: "Mặc dù đã quen biết các nhà thơ dân tộc, nhưng tôi vẫn hào hứng và đợi chờ sự xuất hiện của họ trong đêm thơ".

Đó là nhà thơ Pờ Sảo Mìn của dân tộc Pa Dí. Ông đã viết một bài thơ rất nổi tiếng Cây hai ngàn lá về dân tộc mình. Ông sẽ bước xuống từ vùng núi cao về ngày thơ với bầu rượu túi thơ, mặc bộ quần áo của dân tộc mình, thậm chí ông có thể đi một đôi dép sẽ làm ta rất ngạc nhiên. Chỉ cần ông hiện diện như thế và cất tiếng nói thì đêm thơ cũng đã rất khác.

Hoặc nhà thơ Kiều Mai Ly của dân tộc Chăm. Chị sẽ bước đến ngày thơ và biểu diễn vũ điệu của người Chăm truyền thống cùng với những bài thơ đầy hiện đại nhưng luôn mang tinh thần của dân tộc mình. Và còn nhiều nhà thơ dân tộc khác nữa mà tất cả sự hiện diện của họ, giọng nói của họ, trang phục của họ,… sẽ làm nên những vẻ đẹp của Ngày thơ Việt Nam.

Hành trình của vầng trăng

Không gian của Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22 cũng có nhiều điểm nhấn đáng kể. Các sự kiện chính sẽ diễn ra trên trục thần đạo của Hoàng thành Thăng Long, chiếu từ cửa Đoan Môn đến Cột cờ Hà Nội. Đặc biệt, đêm thơ Nguyên tiêu tổ chức vào ngày Rằm tháng Giêng nên vầng trăng được chọn làm ngôn ngữ thiết kế không gian mỹ thuật. Năm nay, cổng thơ, đường thơ, cây thơ do nhiếp ảnh gia Dương Minh Long phụ trách thiết kế.

Cụ thể, cổng thơ là những vầng trăng non uốn lượn trên hành trình tròn đầy vào đúng ngày Rằm. Bước qua cổng thơ là đường thơ được trang trí bằng những mầm lá non cách điệu với họa tiết trên trang phục của đồng bào các dân tộc Việt Nam. Trên mỗi mầm lá viết 1 câu thơ hay, do ban tổ chức tuyển chọn. Tổng cộng sẽ có 54 câu thơ, tương ứng với con số 54 dân tộc của Việt Nam.

Tiếp đến là cây thơ, trên đỉnh cây thơ là một nửa vầng trăng, bên dưới là 54 câu đố thơ được treo trên cành cây. Khán giả có thể tham gia trò đố vui: đọc câu thơ, gọi đúng tên tác giả và nhận phần thưởng. Điểm đến cuối cùng là sân khấu chính - một vầng trăng trọn vẹn, kết thúc hành trình của vầng trăng non từ cổng thơ đến nơi diễn ra đêm thơ.

Bên cạnh đó, trên chính giữa trục thần đạo, năm nay ban tổ chức tiếp tục xây dựng không gian Nhà ký ức. Đây sẽ là nơi trưng bày kỷ vật, hiện vật, tác phẩm của 12 nhà thơ tiêu biểu, đó là nhà thơ - Chủ tịch Hồ Chí Minh và 11 nhà thơ người dân tộc đã đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật. Đáng chú ý, Nhà ký ức được thiết kế mang hình dáng kiến trúc một ngôi nhà dài của đồng bào Tây Nguyên.

Ngoài ra, sắc thái đặc trưng của các dân tộc cũng được khai thác để tạo dựng không gian của ngày thơ. Cụ thể, hiệu ứng họa văn thổ cẩm được thể hiện trên sân khấu chính và toàn bộ các hạng mục cổng thơ, đường thơ, cây thơ, quán thơ, nhà ký ức. Hoặc trải nghiệm không gian sắp đặt vò rượu cần, tung quả còn gắn những câu thơ hay lấy may đầu năm… cũng là những hoạt động đáng kể tạo nên không gian bám sát chủ đề của Ngày thơ Việt Nam năm nay.

Như nhà thơ Lê Quý Dương (đạo diễn Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22) khẳng định: "Chúng tôi dàn dựng trên tinh thần của một lễ hội hoặc của một sự kiện cho cộng đồng, nên sẽ tạo một không gian mà ở đó mọi người được lắng nghe, chia sẻ với nhau để cùng đồng hành đi tới tương lai, thay vì chỉ có những hoạt động vui chơi, giải trí. Vì vậy, Bản hòa âm đất nước là một dịp để lắng nghe tinh thần, cảm xúc thi ca của đồng bào các dân tộc. Từ đó, để Ngày thơ Việt Nam lần thứ 22 thực sự trở thành một bản hòa âm đất nước đa màu, đa sắc".