Nhạc trưởng Claudio Abbado qua đời: 'Âm nhạc giúp ta biết lắng nghe nhau'

(Thethaovanhoa.vn) - Claudio Abbado, nhạc trưởng Italia từng dẫn dắt các dàn nhạc nổi tiếng nhất châu Âu vào kỷ nguyên hiện đại với những bản phối đầy táo bạo và phong cách chỉ huy hết sức tinh tế của mình, đã qua đời tại nhà riêng ở Bologna, ở tuổi 80, sau một thời gian đối chọi với bệnh ung thư.

Abbado được coi là một trong những nhạc trưởng vĩ đại nhất. Năm 2011, tạp chí âm nhạc Classic Voice đã đưa Abbado vào vị trí đầu trong danh sách bình chọn “100 nhạc trưởng còn sống hàng đầu thế giới”. Mặc dù được tôn vinh như vậy, song Abbado chưa bao giờ coi mình là một “nhạc trưởng đại tài”.

Chưa từng khao khát thành nhà soạn nhạc

Abbado sinh ngày 26/6/1933, trong một gia đình có truyền thống âm nhạc ở Milan.  Cha ông, Michelangelo, là một nghệ sĩ violon nổi tiếng quốc tế. Mẹ ông, Maria Carmela, là một nghệ sĩ dương cầm và là tác giả của nhiều cuốn truyện thiếu nhi. Anh trai ông, Marcello, cũng là một nhạc trưởng kiêm nhà soạn nhạc xuất chúng.

Abbado từng tuyên bố, ông chưa bao giờ khao khát trở thành một nhà soạn nhạc. Tuy nhiên “sức lôi cuốn của âm nhạc” đã mê hoặc Abbado ngay từ lần đầu tiên ông nghe nhạc phẩm Nocturnes của Claude Debussy, tại Nhà hát La Scala hồi năm lên 7 tuổi. “Khi lần đầu tiên tôi nghe nhạc phẩm Nocturnes của Claude Debussy, tôi bỗng thấy muốn một ngày nào đó có được một màn diễn như vậy” – Abbado từng kể.

Sau khi học chỉ huy dàn nhạc, piano và sáng tác tại Nhạc viện Giuseppe Verdi ở Milan, Abbado tiếp tục học tại Viện Hàn lâm Âm nhạc Vienna. Claudio Abbado và Zubin Mehta từng được coi là những sinh viên có triển vọng nhất trong lớp của Hans Swarowsky, vốn nổi tiếng là người “đào tạo nên các nhạc trưởng”.

Năm 1968, Abbado trở thành nhạc trưởng chính tại Nhà hát Milan Scala. Ông luôn tìm cách đối thoại với các nhạc công. “Điều quan trọng nhất là biết lắng nghe nhau” – Abbado từng giải thích.

Phương châm này luôn được Abbado áp dụng trong các buổi tập với dàn nhạc. Song đối với Abbado, các nhạc công không nên nghe ông, mà hãy nghe nhạc. Abbado liên tục nhắc đi nhắc lại: “Nhiều người học cách nói, nhưng họ không học cách lắng nghe. Lắng nghe nhau là điều quan trọng trong cuộc sống. Và âm nhạc chỉ cho chúng ta biết cách làm việc đó như thế nào”.

Trong những năm sau đó, Abbado chỉ huy nhiều màn diễn tại các thính phòng âm nhạc nổi tiếng thế giới ở Milan (Italia), London (Anh) và Chicago (Mỹ). Năm 1984, Abbado thực hiện màn diễn đầu tiên tại Nhà hát Opera Vienna, và từ năm 1986 đến năm 1991, ông giữ vai trò Tổng giám đốc âm nhạc của Nhà hát. Năm 1998, Abbado sáng lập Liên hoan Vienna Modern dành cho nhạc đương đại, nghệ thuật thị giác, khiêu vũ và điện ảnh.

Tháng 10/1989, các thành viên của Dàn nhạc giao hưởng Berlin đã bầu chọn ông là Giám đốc nghệ thuật, kế nhiệm Herbert von Karajan. Giới thiệu những chương trình mang tính cách tân và những bản phối âm hiện đại, Abbado đã dẫn dắt dàn nhạc Berlin Philharmonic vào kỷ nguyên mới.  Sau khi nước Đức thống nhất vào năm 1989, ông tìm cách giao thoa những ngăn cách nghệ thuật giữa 2 miền Đông và Tây, hòa nhập 2 vùng của thành phố Berlin mới thống nhất và truyền bá các loại hình nghệ thuật.

Gia đình đứng trên tất cả

Abbado đã tạo nên một số màn hòa nhạc hấp dẫn nhất trong 50 năm qua với những nhạc phẩm của Mahler, Brahms, Bruckner, Berg, Bartok và Schoenberg.

Phong cách chỉ huy của Abbado rất khoáng đạt và đặc biệt ông thường giao thiệp với các nhạc công của mình bằng mắt. “Đôi mắt là phương tiện truyền đạt quan trọng nhất mà tôi có được” – Abbado từng giải thích.

Tại quê hương mình, Abbado là người thẳng thắn chỉ trích cựu Thủ tướng Silvio Berlusconi. Trên truyền hình, ông đã đọc một bản tuyên ngôn phản đối các chính sách văn hóa của Chính phủ: “Văn hóa khắc phục những sự không công bằng xã hội. Văn hóa giải thoát chúng ta khỏi đói nghèo”.

Abbado được chẩn đoán mắc bệnh ung thư từ năm 2000. Căn bệnh này đã khiến cuộc sống của ông thay đổi. Rời khỏi vị trí Giám đốc Nghệ thuật của Dàn nhạc giao hưởng Berlin, ông không đảm nhận thêm một trọng trách nào sau khi bình phục.

Năm 2003, sau khi các bác sĩ tuyên bố đã ngăn chặn được sự phát triển của khối u trong người ông, Abbado bắt đầu trở lại bục chỉ huy, song không thường xuyên, bởi ông thích dành thời gian bên gia đình ở Sardinia hơn. “Âm nhạc đã giúp tôi vượt qua được bệnh tật, nhưng với tôi gia đình quan trọng hơn. Tôi luôn nhận được tình yêu thương, sự ủng hộ từ những người thân trong gia đình và bạn bè” – Abbado chia sẻ một thời gian ngắn trước khi qua đời.

Việt Lâm (tổng hợp)
Thể thao & Văn hóa