Sách thiếu nhi cùng trẻ vào Hè (kỳ 1): Những cách kể chuyện thủ thỉ, tâm tình

Trong chuyên đề này, độc giả sẽ có dịp nhìn lại rất sơ lược từ các tên tuổi đã quen thuộc như Nguyễn Nhật Ánh, Trần Quốc Toàn, Trương Nam Hương, Phan Thị Vàng Anh, Lý Lan… cho tới những cây bút của hôm nay, cũng như vài sách dịch tiêu biểu.

Như một lát cắt mỏng, báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) điểm qua một vài trong vô số tác phẩm vừa phát hành dịp 1/6.

Những vần thơ đẹp mang dấu ấn 50 năm

Tập thơ Sài Gòn của em (NXB Văn học) vừa ra mắt là những bài thơ chọn lọc của 50 nhà thơ sống ở TP.HCM. Trong đó nhiều nhà thơ, nhà văn viết cho thiếu nhi quen thuộc, từng có mặt trong sách giáo khoa như Cao Xuân Sơn, Nguyễn Nhật Ánh, Trần Quốc Toàn, Đặng Hấn, Trương Nam Hương, Phan Thị Vàng Anh, Khánh Chi… Nhiều bài thơ do chính tác giả tâm đắc chọn lọc suốt hàng chục năm gắn bó, viết cho thiếu nhi. Tuyển tập này do Hội Nhà văn TP.HCM thực hiện, không chỉ nhân dịp Tết thiếu nhi, còn hướng tới 50 năm ngày thống nhất đất nước.

Độc giả trẻ sẽ gặp lại các "thần đồng thơ" của thập niên 1970 qua Mèo con đi học của Phan Thị Vàng Anh, Vì sao mèo rửa mặt? của Khánh Chi… Sẽ gặp lại những cái nhìn tươi tắn, sâu sắc dành cho con trẻ của Nguyễn Ngọc Ký, Nguyễn Duy, Đặng Hấn, Nguyễn Nhật Ánh, Cao Xuân Sơn…

Với tập thơ này, bạn đọc nhỏ tuổi sẽ thấy Sài Gòn - TP.HCM hiện lên thân thuộc mà lạ lẫm, truyền thống mà hiện đại. Vẫn là những nơi, những cảnh hằng ngày em qua, em thấy, nhưng rồi bất chợt một ngày không khỏi ngạc nhiên: Thành phố của em sao mà yêu đến thế!

Rồi những miệt vườn cây trái, sông nước ngọt lành, những cánh đồng rập rờn sóng lúa; rồi những những trò chơi tuổi nhỏ, chuyện học hành, sinh hoạt, những rung động tinh khôi… đều được người viết thể hiện bằng tấm lòng nâng niu, thương quý.

"Những vần thơ xinh xắn, bình dị, trong veo như lời con trẻ đã làm được một việc thật đẹp đẽ, thật ý nghĩa cho cuộc sống hôm nay: kết nối thế hệ, lưu giữ, hòa đồng ký ức của người lớn và trẻ em, để hiện tại, quá khứ và tương lai xanh thắm mãi. Nhiều người rời xa sân ga tuổi nhỏ cũng sẽ tìm thấy ở đây những nơi chốn, kỷ niệm mà mình đã gắn bó, yêu mến một thời" - PGS-TS Bùi Thanh Truyền (Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình, Hội Nhà văn TP.HCM) đánh giá.

Thú vị các danh từ tiếng Việt

Điều tuyệt vời của một cuốn sách là khả năng mở ra thế giới mới mẻ và rộng lớn, đưa bạn đến với những vùng đất của sự hiểu biết với nhiều trải nghiệm thú vị. Từ những tên riêng, Hồ Huy Sơn cùng độc giả làm một hành trình xuôi dòng lịch sử, đi qua những tích truyện, tác phẩm và địa danh để hiểu về nguồn gốc các tên riêng giờ đã trở thành danh từ chung trong tiếng Việt. Từ đó, thêm yêu sự phong phú, đa dạng của tiếng mẹ đẻ.

Cuốn sách Từ những tên riêng (NXB Kim Đồng) tập hợp những câu chuyện về những người thật việc thật như Mạnh Thường Quân, Trương Phi, Lưu Linh… đến những cái tên bước ra từ trang sách như Cụ Khốt, Tú Bà, AQ hoặc từ truyện dân gian như Cuội, nàng Bân, Thị Kính, thậm chí cả những địa danh như Hóc Bà Tó, Chắc Cà Đao, Hợp Phố...

Không chỉ xuất hiện trong các văn bản, những tên riêng này đã trở nên phổ biến trong đời sống hằng ngày. Dù có những tên gọi, địa danh gần gũi hoặc có những từ chưa từng nghe, chưa từng sử dụng đến, Từ những tên riêng sẽ giải nghĩa qua những bình diện: Nguồn gốc của nhân vật và địa danh, tính cách nhân vật, đặc điểm bối cảnh, hàm nghĩa và ngữ nghĩa, cơ sở hình thành danh từ chung trong tiếng Việt và cập nhật cách dùng hiện đại.

Khi kể những tích truyện, Hồ Huy Sơn khéo léo lồng vào đó những thông tin về văn hóa, lịch sử, địa lý… Nhờ đó, độc giả cảm nhận được sự sống động, thiết thực cũng như thấy được hồn cốt của ngôn ngữ, từ gợi mở những góc nhìn về văn hóa và ngôn ngữ cho bạn đọc ở nhiều độ tuổi.

"Từ những tên riêng được tôi biên soạn đầu tiên là cho chính mình, để những lúc quên hoặc vẫn còn băn khoăn về một tên riêng nào đó, tôi sẽ mở sách ra đối chiếu. Sau nữa, tôi muốn dành tặng cuốn sách này đến các em nhỏ. Bởi giống như tôi trước đây, sẽ có rất nhiều em sử dụng như một thói quen mà chưa rõ tung tích, nguồn gốc của những tên riêng" - Hồ Huy Sơn chia sẻ.

Cuốn sách được thể hiện gần gũi, đẹp mắt, với các minh họa đặc sắc của các họa sĩ Tấn Sỹ, Mạnh Hùng, Trần Huy, Nguyễn Đức Huy.

Viết bằng tình yêu con trẻ

Sau nhiều năm sáng tác thơ văn cho người lớn, ở tuổi U60, nhà giáo - nhà thơ Trần Hà Yên viết thơ cho thiếu nhi. Chị vừa liên tiếp cho ra đời hai tác phẩm thơ dành cho thiếu nhi là Bác sĩ chim sâu và Từ vườn hoa nhà em.

Nhà thơ Lê Minh Quốc (Chủ tịch Hội đồng thơ, Hội Nhà văn TP.HCM) nhận xét: "Đọc tập thơ Từ vườn hoa nhà em, vui thay, tôi đã thấy chị hết sức có ý thức, khi thủ thỉ, lúc tâm tình, khi trò chuyện, lúc hóa thân vào nhân vật con trẻ. Nhờ vậy, cái nhìn của chị trong trẻo, đôi lúc dí dỏm và khéo léo lồng vào đó những bài học cần thiết".

Nhà thơ Trần Hà Yên tâm sự: "Đề tài dù ở quanh tôi, tình yêu đối với con trẻ cũng sẵn trong lòng, nhưng cách thức thể hiện thật đúng và thật hay, thật mới mẻ những suy nghĩ, những câu chuyện, những cách cảm nhận của trẻ thơ đối với gia đình, trường lớp, bạn bè và thiên nhiên, vạn vật mới là quan trọng và khó".

Chị nói thêm: "Thơ thiếu nhi đòi hỏi ngôn ngữ đặc thù riêng, những nét duyên mà chắc chắn một người đã quen viết cho người lớn khi viết cho thiếu nhi sẽ có những bỡ ngỡ. Làm thế nào để hóa thân hoặc nhập tâm vào thế giới nội tâm phong phú ấy của các con để viết là điều không dễ".

Trần Hà Yên vẫn đang cố gắng tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm từ những cây bút cừ khôi ở mảng đề tài viết cho thiếu nhi để tác phẩm của mình đến gần hơn nữa với bạn đọc nhỏ tuổi sau hai tác phẩm thiếu nhi vừa ra mắt. 

Những yêu thương bé nhỏ

Tác phẩm Góc nhỏ yêu thương của Võ Thu Hương cũng được NXB Kim Đồng chọn tái bản trước thềm mùa Hè này. Tác phẩm gồm những truyện ngắn viết cho lứa tuổi tiểu học, THCS với thông điệp: Yêu thương có thể đến từ những điều bé nhỏ, chẳng cần đợi tới những điều lớn lao…

Hãy tự tặng cho mình một trái tim nhân ái bằng cách cho đi nhiều hơn nhận lại. Cứ thế, những ngọt ngào sẽ luôn còn mãi. Trái tim của con trẻ với những nét ngây thơ, bình dị là nơi trao đi những tình cảm chân thành. Chúng ta luôn dạy lũ nhóc phải biết yêu thương người khác, để rồi đôi lúc chợt giật mình nhận ra đã nhận được từ con những bài học tuyệt vời của trái tim.

Trong Góc nhỏ yêu thương đã có nhiều tác phẩm được chọn vào sách giáo khoa và sách bổ trợ cho học sinh như: Con muốn làm một cái cây, Chỉ là em gấu đi lạc, Những bông hoa hình trái tim… Không lên gân, giáo điều, chọn cách kể chuyện thủ thỉ, tâm tình, bạn đọc có thể cùng tác giả dõi theo tâm lý, câu chuyện của những nhân vật để cảm thấy sự lan tỏa nhẹ nhàng của tình yêu trong trái tim con trẻ…

Những câu chuyện về trẻ nhỏ, tưởng nhỏ, nhưng rất đáng để người lớn chậm lại, nghĩ về cách dạy trẻ những bài học yêu thương, đôi khi chỉ cần bắt đầu từ những điều rất bé nhỏ trong cuộc sống này.

Lại một mùa Hè nữa đã đến, trong những món ăn tinh thần, sách hay luôn là một chọn lựa bổ ích, mở ra những thế giới kỳ diệu. Mong rằng độc giả nhỏ tuổi sẽ có những ngày Hè ý nghĩa, hấp dẫn hơn.