Chuyện M.U: Tranh cãi về hàng tiền vệ kim cương của Sir Alex

(TT&VH Online) - Alex Ferguson đã và đang thử nghiệm sơ đồ kim cương, và bất chấp việc những thành công trong trận gặp Newcastle, vẫn tồn tại những tranh luận về chiến thuật này của Manchester United.

Một điều kỳ lạ là Ferguson đã có những lời giải thích, trên tờ The Guardian, rằng giá trị lớn nhất của việc áp dụng sơ đồ này nằm ở chỗ nó làm các HLV đối thủ phải bối rối! “Tôi nghĩ trình độ của cuộc chơi tại Anh và châu Âu đã đạt đến một mức độ rất cao. Ở đó, làm cho đội bóng của mình trở nên khó đoán trước là một điểm ưu, đối phương sẽ phải đau đầu không rõ chúng tôi sẽ chơi theo cách nào, sử dụng hai tiền vệ biên hay sơ đồ kim cương, bởi chúng tôi sở hữu những cầu thủ có thể làm được cả hai.” – ông nói. Đó là một suy nghĩ rất thông minh.

Còn nhiều tranh cãi quanh sơ đồ kim cương của M.U - Ảnh: Getty

Nếu theo dõi phim tài liệu “Being: Liverpool”, hẳn các bạn đã hiểu được cách làm việc và suy nghĩ của các HLV. Họ luôn phân tích đối thủ sắp tới, nghiên cứu lối đá, và tất nhiên cả cách vận hành chiến thuật của đội bóng đó.

Hẳn Manchester City sẽ không thể nắm được điều này. Khi bạn gia nhập một CLB với mức lương lên tới 200,000 Bảng/tuần, bạn chỉ muốn ra sân đè bẹp đối thủ, còn việc ngồi xuống nghiên cứu xem ra khá khó khăn. Sau màn trình diễn thứ ba vừa rồi, có thể dễ dàng nhận thấy các cầu thủ của City đang gặp khó khăn với sơ đồ ba hậu vệ. Phòng ngự khu vực dường như là khái niệm quá xa xỉ với họ. Vấn đề là, khi có những cái tên đẳng cấp thế giới trong tay, không ai muốn thấy họ đi bộ và nghĩ “Bây giờ mình phải làm gì?”, mà người ta sẽ muốn họ tỏa sáng trong một sơ đồ uyển chuyển.

Manchester United đã quen thuộc với 4-4-2, 4-5-1 (và linh hoạt chuyển sang 4-3-3). Giờ đây, 4-2-3-1 cũng đang tỏ ra hiệu quả với họ.

Điều quan trọng nhất là khai thác tối đa tiềm năng của tập thể. Tất nhiên vẫn có những các yếu tố để triệt phá đối thủ mà không cần chơi quá đẹp mắt, thế nhưng truyền thống của United là tấn công hoa mỹ. Những đội nhỏ có thể chọn phương án phòng ngự-phản công để chống chọi lại, nhưng họ cũng phải trả giá bằng chính tiềm năng tấn công của mình.

Cách vận hành chiến thuật của Sir Alex gần đây gồm hai yếu tố rất quan trọng: Hàng tiền vệ trở thành một phần của hệ thống phòng ngự chặt chẽ, và toàn bộ đội hình được đẩy lên rất cao. Đôi khi họ sẽ để thua từ những pha phản công, bàn thắng của Michael Kightly cho Stoke là một ví dụ. Nhưng sau cùng, mục tiêu của Manchester United vẫn là áp đảo, ghi bàn, ghi bàn và ghi bàn.

Vậy vì sao lại là sơ đồ kim cương?

Một điều dễ bị lãng quên là một kế hoạch dự phòng khi các tiền vệ biên gặp chấn thương. Tất nhiên, đơn giản nhất là đưa một cầu thủ khác vào vị trí cần thay thế, ví dụ như kéo Rooney hay Welbeck ra cánh trái, dù hiệu quả còn là một dấu hỏi. Không chỉ vậy, với sơ đồ kim cương hoặc 4-3-2-1, Sir Alex có thể sử dụng Tom Cleverley cùng/hoặc Anderson, như đã thấy trong trận gặp Newcastle.

Với khuynh hướng sử dụng Michael Carrick hoặc Darren Fletcher ở vị trí tiền vệ trụ, các phương án còn lại sẽ là: Cleverley và Anderson ở hai bên, trên đỉnh kim cương sẽ là Rooney hoặc Kagawa, cuối cùng sẽ đến hai tiền đạo trên cùng. Nếu Kagawa đảm nhận vị trí ở đỉnh kim cương, Rooney sẽ cùng van Persie trở thành cặp tiền đạo. Chỉ hai cái tên này đã cho thấy sức mạnh của cả hàng công.

Ý tưởng về bộ tứ vệ kim cương có lẽ đã xuất hiện từ mớ bòng bong trong hiệp một trận gặp Tottenham. Theo Sky Sports, dù đăng ký đội hình 4-5-1, nhưng trên thực tế lối chơi của họ giống 4-2-3-1 hơn. Chỉ có điều, Giggs đã chơi quá tệ, còn Carrick và Scholes đều lùi quá sâu. Khoảng trống ở giữa sân đã được Bale và Vertonghen tận dụng hết sức hiệu quả. Từ khi chuyển sang đội hình 4-4-2, cơ may chiến thắng của Quỷ Đỏ trở nên rõ ràng hơn rất nhiều.

Nhưng liệu “kim cương” có phải một lựa chọn tốt?

Dường như đang có những bất đồng trong suy nghĩ của HLV và cầu thủ. Có thể rõ ràng nhận ra điều này qua trận đấu gặp Braga đêm qua.

United xuất phát với hàng tứ vệ kim cương với xu hướng tấn công khá rõ rệt, nhưng trên thực tế, rất nhiều người không tinh tường đã gặp khó khăn trong việc xác định nhiệm vụ của từng cầu thủ trên sân. Có rất nhiều điều để bàn về lối di chuyển không xác định của sáu cầu thủ có nhiệm vụ tấn công, nổi bật trong đó, dường có tới ba tiền vệ không hiểu vị trí của mình.

Đúng là họ đã biếu không cho đối thủ hai bàn thua đầu tiên. Lẽ ra, với Fletcher đá trụ, Cleverley phía trên, họ đã có được sự chắc chắn nhất định. Sự xuất hiện của cả Rooney, Van Persie và Chicharito là cần thiết để tạo nên áp lực cho hàng thủ đội bóng đến từ Bồ Đào Nha.

Trước hết, cần bàn tới Rooney - cầu thủ thi đấu trên đỉnh kim cương. Vì Anderson - cầu thủ thi đấu thấp nhất hàng tiền vệ thường xuyên dâng cao và bỏ vị trí, cầu thủ người Anh đã liên tục lùi lại bọc lót, dẫn đến việc anh luôn xuất hiện ở những khu vực quá xa khung thành, khiến cho sức công phá suy giảm.

Giggs có vẻ như không hiểu vai trò của mình là gì và cũng không ai có thể xác định chính xác vị trí của anh ở đâu, còn Nani thì xuất hiện trên khắp mặt sân. Ít ra, nếu lão tướng này bám biên, hoán đổi vị trí với Valencia và tấn công những hậu vệ cánh non kém của đối thủ, United hẳn đã có nhiều hơn những cơ hội rõ ràng.

Sự hỗn loạn này chỉ kết thúc khi Rafael vào thay Nani, Valencia chuyển lên đá cao hơn, Van Persie đá cắm, United chuyển về sơ đồ 4-4-2 quen thuộc.

Những lời bàn tán vẫn còn

Tổng kết lại, United có thể áp dụng sơ đồ kim cương trước đối thủ phù hợp, với những con người phù hợp. Đội hình lý tưởng sẽ là: Carrick hoặc Fletcher đá trụ; Cleverley và Anderson ở hai bên; Rooney hoặc Kagawa trên đỉnh kim cương. Nhưng liệu nó sẽ mang lại điều gì?

Điểm quan trọng nhất là nó mang lại khả năng kiểm soát tốt hơn ở khu vực giữa sân, nhưng ngược lại, nó hoàn toàn có thể khiến cho đội mất kiểm soát ở hai cánh, đặc biệt với những đối thủ chủ động đá rộng hay khi đối đầu với những hậu vệ biên thường xuyên dâng cao.

Có thể Sir Alex đang suy nghĩ về việc sử dụng sơ đồ này trước những đội bóng lớn như Barcelona, nhưng quá khó để mường tượng liệu nó sẽ hoạt động ra sao. Thêm vào đó, rất nhiều hiểm họa có thể kéo theo nếu có một cầu thủ nào đó không hiểu rõ vai trò và vị trí của mình.

Đây cũng là hiểm họa chung cho bất kỳ sự thay đổi mô hình chiến thuật của bất kỳ đội bóng nào. Manchester City chính là nạn nhân của điều này, khi họ để Ajax ghi tới hai bàn trong những tình huống phạt góc trong trận đấu giữa tuần. Có tới 9 bóng áo xanh trong vòng cấm địa đứng nhìn nhau không hiểu ai phải kèm ai.

Kết luận lại, chiến thắng trước Newcastle là vì Alan Pardew đã thiết kế chiến thuật với dự đoán rằng United sẽ sử dụng sơ đồ gần tương tự với họ là 4-5-1 hoặc 4-3-3. Sự thay đổi đầy bất ngờ của Sir Alex khiến cho đối thủ hoàn toàn bị động. Sơ đồ kim cương cũng đã được sử dụng trong chiến thắng trước Cluj, nhưng trên thực tế, Cluj đã chơi với 9 cầu thủ phòng ngự và hầu như không phản kháng. Chiến thắng này cũng chủ yếu dựa vào khả năng cá nhân của các ngôi sao hơn là nhờ một chiến thuật đột phá.

Đêm qua, cả Giggs, Anderson, Welbeck và Nani đã có một ngày thi đấu tồi. Kim cương không thể vận hành trơn tru. Phải tới khi trở lại với sơ đồ truyền thống, United mới giành được chiến thắng.

Một chân lý là “Đừng bao giờ cố chữa lợn lành nếu không muốn nó thành lợn què”.

Celtic đã cho thấy chiến thắng có thể tới từ lòng quyết tâm, khả năng tổ chức tốt và tinh thần quả cảm. Như nhiều người đã dự báo, chỉ cần bị dồn ép thì hàng phòng ngự của Barcelona cũng khó lòng đứng vững. Hầu hết các đội bóng đều cố gắng ngăn chặn Messi, nhưng như Chelsea đã thể hiện mùa trước, nếu các đồng đội của thủ quân Arghentina chơi không tốt, Barca hoàn toàn có thể bị đánh bại.

Sơ đồ kim cương hầu như chỉ thành công khi hàng phòng ngự của United được tổ chức hoàn hảo. Thời gian gần đây, họ đã tiến bộ hơn ở khâu này. Vấn đề nhức nhối giờ lại nằm ở yếu tố con người. Như đã nói, trong trận gặp Braga, họ thiếu đi nhân tố tiền vệ trụ thực sự (Carrick hoặc Fletcher), chứ không phải ba cầu thủ không hiểu liệu có nên lùi vệ vị trí này hay không.

Kết luận cuối cùng về chiến thuật của United: Họ cần từ bỏ sơ đồ kim cương và thay vào đó là 4-2-3-1. Nếu không, 4-4-2 truyền thống với Valencia cánh phải, Young cánh trái, thi đấu theo mục tiêu ghi bàn để chiến thắng.

Dũng Lê (theo BleacherReport.com)