Bắc Giang phát huy giá trị di sản phi vật thể nhân loại Quan họ và Ca Trù gắn với phát triển du lịch

Hai loại hình di sản Quan họ và Ca Trù đã góp phần quan trọng tạo ra nguồn lực lớn để xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh - một trong những loại hình du lịch được coi là thế mạnh của du lịch Bắc Giang.

Festival 'Về miền quan họ 2019'

Festival “Về miền Quan họ 2019” được tổ chức hấp dẫn với 25 hoạt động, diễn ra từ ngày 13- 28/2 (tức ngày 9 tháng giêng đến hết ngày 24 tháng giêng năm Kỷ Hợi) tại TP. Bắc Ninh và các huyện, thị xã.

Bắc Giang cùng với nhiều vùng đất cổ có bề dầy lịch sử văn hóa khác, đã từ lâu nổi tiếng với nhiều di sản văn hóa đặc sắc trong đó có Quan họ và Ca Trù đã được nhân loại vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

2 di sản này đã góp phần quan trọng tạo ra nguồn lực lớn để xây dựng các sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh - một trong những loại hình du lịch được coi là thế mạnh của du lịch Bắc Giang. Để bảo tồn và phát huy khai thác giá trị văn hoá của hai loại hình di sản này, tỉnh Bắc Giang đã và đang có nhiều nỗ lực.

Đẩy mạnh bảo tồn phát huy dân ca Quan họ

Là một trong những vùng quê của loại hình quan họ cổ, những làn điệu Quan họ Bắc Giang mang một sắc thái riêng hấp dẫn không chỉ những người yêu thích loại hình nghệ thuật này mà còn thu hút đông đảo du khách thập phương mỗi khi đến với Bắc Giang.

Di sản Quan họ ngày càng được các cấp ban ngành của tỉnh quan tâm ưu tiên đầu tư bảo tồn và phát triển. Bắt đầu từ năm 2000 Hội thi hát Quan họ huyện Việt Yên được tổ chức vào dịp lễ hội chùa Bổ Đà với sự tham gia của các làng Quan họ trên địa bàn huyện. Đến nay, Hội thi được duy trì hàng năm, tổ chức 19 lần và mở rộng đối tượng đến các làng quan họ liên xã, liên huyện thu hút đông đảo sự quan tâm yêu thích của công chúng yêu Quan họ.

Liên hoan hát quan họ tỉnh Bắc Giang được tổ chức bắt đầu từ năm 2010 và định kỳ 2 năm 1 lần với sự tham gia của các làng Quan họ huyện Việt Yên và các huyện, thành phố trong tỉnh. Đến nay, Liên hoan đã tổ chức 6 lần và trở thành sự kiện văn hóa lớn thu hút đông đảo những người yêu thích Quan họ, góp phần nhân rộng phong trào ca hát dân ca Quan họ trong toàn tỉnh.

Mỗi dịp đến với Bắc Giang du khách vừa thưởng thức nét độc đáo hấp dẫn của loại hình nghệ thuật này vừa được tham quan tìm hiểu khám phá những nét đặc sắc độc đáo về vùng đất con người Bắc Giang.

Bắc Giang có 84 câu lạc bộ Quan họ với gần 1.500 hội viên. Một số tổ chức hội những người yêu Quan họ đã được thành lập như: Trung tâm Văn hóa Quan họ truyền thống khu vực Bắc Giang, Hội văn hóa Quan họ tỉnh Bắc Giang.

10 năm qua, đã có trên 300 lớp truyền dạy dân ca Quan họ tại các câu lạc bộ ở làng, xã và một số đơn vị thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Các dự án sân khấu học đường đã được triển khai hiệu quả, mã ngành đào tạo nghệ thuật biểu diễn dân ca Quan họ đã được mở ở Trường Trung cấp Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh bắt đầu từ năm học 2011.

Năm 2012, UBND huyện Việt Yên xây dựng Đề án “Bảo tồn lối hát đối đáp dân ca Quan họ” và triển khai sâu rộng tại các thôn, khu phố trong toàn huyện. Đến nay, đã mở trên 30 lớp truyền dạy cho trên 1000 học viên tại 19/19 xã, thị trấn. Từ năm 2011, mở trên 30 lớp truyền dạy Quan họ cho trên 1000 học sinh trên địa bàn huyện, hàng năm tổ chức Hội thi “Em yêu làn điệu dân ca Quan họ” nhằm phát hiện, bồi dưỡng những năng khiếu Quan họ. Với những hoạt động tích cực về truyền dạy ươm mầm cho thế hệ sau, loại hình dân ca Quan họ của tỉnh ngày càng được bảo tồn và phát huy giá trị sâu sắc trong đời sống văn hóa người dân Bắc Giang nói riêng và cộng đồng dân cư nói chung.

Hoạt động hỗ trợ tu bổ di tích và các thiết chế văn hóa liên quan đến hoạt động diễn xướng Quan họ gắn với hoạt động du lịch cũng nhận được quan tâm đầu tư từ các cấp, ban ngành của tỉnh. Tại 18 làng Quan họ trên địa bàn tỉnh có 31 di tích đã được xếp hạng. Đến nay, đã có 20 di tích gắn với không gian diễn xướng Quan họ tại 18 làng Quan họ cổ.

Phát huy bảo tồn gìn giữ di sản Ca trù

Di sản văn hoá Ca trù cũng là một trong những loại hình di sản được tỉnh quan tâm đầu tư nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản gắn phát triển du lịch địa phương với nhiều chương trình hoạt động tiêu biểu. Toàn tỉnh hiện có 7 câu lạc bộ ở các huyện Hiệp Hòa, Việt Yên, Yên Dũng, Tân Yên và thành phố Bắc Giang, đã tổ chức 20 lớp truyền dạy cho khoảng 400 lượt học viên. Trong đó, Câu lạc bộ Ca trù Sông Thương thuộc Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh và Nhà hát Chèo duy trì truyền dạy mỗi năm từ 2-3 lớp; các câu lạc bộ ca trù huyện Yên Dũng, Hiệp Hòa, Việt Yên tổ chức truyền dạy mỗi lớp khoảng 40 học viên. 

Các huyện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đã tích cực mở các lớp truyền dạy Ca trù tại Trung tâm Văn hóa - Thể thao huyện như: Việt Yên, Yên Dũng, Hiệp Hòa. Thường xuyên xây dựng các tiết mục Ca trù trong các chương trình biểu diễn và tham gia các hội thi, hội diễn. Năm 2014, Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh và Nhà hát Chèo tham gia Liên hoan Ca trù toàn quốc tại Viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, đạt 02 huy chương đồng. Từ năm 2011 đến nay, tỉnh đã tiến hành hỗ trợ đầu tư kinh phí tu bổ, tôn tạo di tích đình Lỗ Hạnh, huyện Hiệp Hòa và đình Thổ Hà, huyện Việt Yên từ nguồn vốn chương trình Mục tiêu quốc gia về văn hóa với tổng kinh phí khoảng 24,7 tỷ đồng.

Thực tế, từ sự nỗ lực lớn trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản nhất là đối với loại hình di sản Quan họ và Ca trù gắn với các điểm di tích tiêu biểu của tỉnh đã tạo tiền đề nguồn lực quan trọng cho việc khai thác phát triển hoạt động du lịch gắn với các tour du lịch văn hóa tâm linh kết hợp với sinh thái của địa phương nhằm thu hút du khách đến với Bắc Giang. Nhiều tour du lịch văn hóa được khai thác gắn với các điểm di tích như Chùa Bổ Đà, đình Thổ Hà, đền Suối Mỡ…lồng ghép với hoạt động biểu diễn các loại hình nghệ thuật Quan họ, ca trù đã tạo nên nhiều ấn tượng để lại dấu ấn trong lòng đối với du khách. 

• Hà Nội định hình chuẩn mực về hát ca trù
• Ươm tình yêu ca trù cho lớp trẻ Hà Nội
• Bảo tồn di sản ca trù: Câu ca, nhịp phách vang ngân dịp cuối tuần

Hàng năm trong nhiều dịp lễ hội, hội thi, các sự kiện văn hóa tiêu biểu khác của tỉnh các chương trình tiết mục biểu diễn Quan họ hoặc Ca trù được tổ chức tạo nên điểm nhấn và thực sự đã thu hút sự chú ý quan tâm yêu thích của đông đảo du khách thập phương. Thông qua các sự kiện văn hóa- du lịch đó, vừa tạo ra nguồn lực lớn kích cầu du lịch đến với Bắc Giang, vừa tạo ra cơ hội giao lưu, tăng cường hiểu biết giao thoa các nền văn hóa từ đó ngày một tăng thêm giá trị các loại hình di sản.

Du lịch phát triển cũng đã đóng góp tích cực trở lại cho công tác bảo tồn và phát huy bền vững giá trị của loại hình dân ca Quan họ và Ca trù nói riêng và hệ thống di sản của Bắc Giang nói chung.

Phương Thảo