Triển lãm mới về 3 bậc thầy thời Phục hưng

Dù tuổi đời ít ỏi hơn, nhưng Raphael đã kịp sáng tạo nên những siêu phẩm, cùng với Michelangelo và Leonardo da Vinci, để hình thành "bộ 3" bậc thầy lớn nhất của hội họa Phục hưng thời kỳ đầu. Sắp tới đây, một triển lãm mới sẽ đưa người xem khám phá mối quan hệ thú vị giữa 3 nghệ sĩ vĩ đại này.

Cụ thể, triển lãm mang tên Michelangelo, Leonardo, Raphael: Florence c.1504, diễn ra từ ngày 9/11/2024 đến hết ngày 16/2/2025 tại Royal Academy of Arts ở London, Anh quốc. Triển lãm này, giới thiệu các tác phẩm của cả 3 nghệ sĩ và một số ví dụ điển hình nhất về hội họa Phục hưng Italy, sẽ khám phá sự cạnh tranh giữa Leonardo da Vinci và Michelangelo và tác động của cả 2 đối với Raphael.

Ảnh hưởng từ 2 bậc thầy đương thời

Sinh thời, Raphael (1483 - 1520) trẻ tuổi hơn Michelangelo (1475 - 1564) và Leonardo da Vinci (1452 - 1519), bị ảnh hưởng sâu sắc bởi 2 danh họa lớn hơn, nhưng ông đã tự mình vươn lên và đạt được vị thế trong làng hội họa.

Ông là đứa con duy nhất của Magia di Battista Ciarla và Giovanni Santi, một họa sĩ tài năng và có danh tiếng. Thật không may, cha mẹ của Raphael qua đời sớm khi cậu còn rất nhỏ.

Dù vậy, cha của Raphael đã sớm nhận ra tài năng của con trai và truyền đam mê hội họa cho cậu từ khi còn bé. Sự tài năng của Raphael nhanh chóng ló dạng, và cậu được gửi đến học tại xưởng vẽ của Pietro Perugino, một họa sĩ danh tiếng tại Perugia, Italy.

Ban đầu, Raphael chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ phong cách của thầy. Sau đó, Raphael từ Perugia tìm tới Siena rồi tới Florence - trung tâm của hội họa Phục hưng. Tại đây, Raphael nhanh chóng tiếp thu, học hỏi từ các kỹ thuật của 2 bậc thầy đương thời là Leonardo da Vinci và Michelangelo.

Leonardo da Vinci đã truyền cho Raphael phong cách bố cục chặt chẽ theo hình kim tự tháp và kỹ thuật sử dụng sắc độ để tạo ra các mảng khối mềm mại thay vì sử dụng nét vẽ rõ ràng để miêu tả.

Với sự học hỏi từ Michelangelo, Raphael nắm vững kiến thức sâu sắc về giải phẫu cơ thể con người, một ưu điểm quan trọng giúp Michelangelo trở thành một bậc thầy không chỉ trong hội họa mà còn trong điêu khắc thời Phục hưng.

Từ những gì học được ở Perugia, kết hợp với những ảnh hưởng trên, các tác phẩm của Raphael không theo đuổi những yếu tố dữ dội hoặc gợi cảm để làm hài lòng khách hàng quý tộc giàu có mà ông phục tạp vẻ đẹp dịu dàng và tinh tế trong mỗi bức tranh. Nhân vật trong các tác phẩm của ông thường mang vẻ đẹp không chỉ về hình thức mà còn về tâm hồn, tạo nên sự hoàn hảo và đẹp đẽ.

Michelangelo từng quan niệm: "Mối nguy hiểm lớn nhất đối với hầu hết chúng ta không phải là mục tiêu của chúng ta quá cao và chúng ta không đạt được, mà là mục tiêu quá thấp và chúng ta đạt được nó".

Leonardo da Vinci thì nói: "Đừng bắt chước phong cách của nhau. Nếu ngươi làm vậy, xét về mặt nghệ thuật, ngươi sẽ được gọi là cháu trai, chứ không phải là con trai của tự nhiên".

Nhưng Raphael thì thực tế: "Ta cần phải có ý tưởng về những người sẽ mua sản phẩm/dịch vụ của mình".

Ba câu nói này tuy không cùng văn cảnh, nhưng cũng phản ánh được phần nào nhân sinh quan về nghệ thuật của 3 bậc thầy này.

Sự cạnh tranh đáng chú ý

Mối quan hệ giữa Raphael, Michelangelo và Leonardo da Vinci thực tế được xem là những đối thủ trong lịch sử hội họa. Vào đầu thế kỷ 16, cả 3 đã có cuộc "chạm trán" ngắn ngủi, cạnh tranh để thu hút sự chú ý của những người bảo trợ quyền lực nhất ở Florence.

Trong số khoảng 40 tác phẩm được trưng bày ở triễn lãm có những tác phẩm nhấn mạnh quá trình sáng tạo của các nghệ sĩ. Năm 1503, Florence đã giao cho Leonardo vẽ một bức tranh tường khổng lồ về trận chiến Anghiari trong hội trường hội đồng mới Palazzo Vecchio. Năm sau, họ đã mời Michelangelo vẽ bức tranh trận chiến Cascina trên bức tường đối diện.

Nhà viết tiểu sử thời Phục hưng về các nghệ sĩ - Giorgio Vasari - đã nói rõ rằng đây là một cuộc thi, Michelangelo được giao nhiệm vụ "để cạnh tranh với Leonardo".

Mặc dù không có dự án nào được hoàn thành và những gì được vẽ đã bị thất lạc, nhưng triển lãm này sẽ tập hợp các bản vẽ chuẩn bị của 2 nghệ sĩ cho các dự án. Đây sẽ là cơ hội tuyệt vời để so sánh cách tiếp cận của 2 họa sĩ vĩ đại khi họ phát triển các tác phẩm này. Nhiệm vụ này diễn ra vài tháng sau khi bức tượng David của Michelangelo, được công bố tại Florence.

Ngày 25/1/1504, những nghệ sĩ nổi tiếng nhất của Florence đã họp để tư vấn về địa điểm thích hợp cho bức tượng David. Bản thân Michelangelo đã có mặt, cũng như Leonardo, cả 2 nghệ sĩ đều vừa mới trở về thành phố quê hương của họ.

Triển lãm lần này lấy năm 1504 làm điểm khởi đầu để tiếp tục khám phá cái cách mà các nghệ sĩ đã ảnh hưởng lẫn nhau, cũng như sự tác động của họ đối với tác phẩm của Raphael - cũng ở Florence vào cùng thời điểm. Đặc biệt, triển lãm này đưa ra những điểm tương đồng giữa tư thế của Đức Mẹ và Chúa Hài đồng trong tác phẩm bằng đá cẩm thạch Taddei Tondo (khoảng 1504-1505) của Michelangelo và 2 tác phẩm Bridgewater Madonna (khoảng 1507 - 1508) và Esterhazy Madonna (khoảng 1508) của Raphael.