Viện Bảo tồn di tích đề xuất hai phương án trùng tu nhà thờ Bùi Chu

(Thethaovanhoa.vn) - Viện Bảo tồn di tích vừa gửi báo cáo Bộ VHTTDL về đánh giá hiện trạng, thẩm định nhà thờ Bùi Chu, đồng thời đề xuất hai phương án trùng tu đối với công trình này.

Việc trùng tu nhà thờ Bùi Chu được yêu cầu giữ các chi tiết kiến trúc như cũ

Về việc xây dựng, trùng tu Nhà thờ Bùi Chu, mới đây Sở VHTTDL Nam Định đã có báo cáo 315/SVHTTDL- BQLDTDT gửi Bộ VHTTDL.

Phương án bảo tồn nhà thờ Bùi Chu được đề xuất trên cơ sở các căn cứ khoa học gồm: Hồ sơ khoa học di tích Nhà thờ Bùi Chu do Viện Bảo tồn di tích lập năm 2006; kết quả khảo sát hiện trạng do Viện phối hợp với Công ty CP Tư vấn khảo sát thiết kế xây dựng Hà Nội thực hiện tháng 5.2019 và ý kiến của các bên liên quan.

Trùng tu cục bộ theo nguyên trạng

Về quan điểm bảo tồn ứng xử trong trường hợp nhà thờ Bùi Chu, theo Viện Bảo tồn di tích, qua các kết quả đã phân tích, đặt vấn đề bảo tồn nhà thờ Bùi Chu - công trình tuy chưa được xếp hạng di tích nhưng có giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật, kết quả công việc phải đạt được mục đích đầu tiên là đảm bảo sự ổn định, bền vững của công trình. Và đặc biệt là an toàn cho người sử dụng để công trình thực hiện đúng với vai trò quan trọng và chức năng mà nó vốn có. Điều này phủ nhận ý kiến xây một nhà thờ Bùi Chu mới bên cạnh để sử dụng và nhà thờ Bùi Chu cũ chỉ giữ để bảo tồn.

Quá trình bảo tồn cần giữ được những đặc điểm cơ bản, giá trị cốt lõi và đặc trưng của công trình. “Những giá trị lịch sử văn hóa hay kiến trúc nghệ thuật nếu được trân trọng sẽ có ý nghĩa bền vững lâu dài. Việc bảo tồn này cũng cần có những nhận biết chọn lọc khoa học, nhất là ở một công trình như nhà thờ Bùi Chu có nhiều dấu vết bổ sung qua các thời kỳ và có niên đại tồn tại cho đến nay chỉ hơn 100 năm”, văn bản của Viện Bảo tồn di tích cho biết.

Phương án bảo tồn cần tính đến cấu trúc khung gỗ, tường xây gạch có quy mô tương đối lớn và xây dựng ở thời kỳ công nghệ xây dựng mới du nhập từ phương Tây. Kết quả của công tác bảo tồn phải đáp ứng nhu cầu sử dụng của giáo dân và cộng đồng dân cư địa phương, những chủ sở hữu đích thực của ngôi nhà thờ này. Viện Bảo tồn di tích cũng nhấn mạnh, phương án bảo tồn nhà thờ Bùi Chu phải phù hợp với thực tế và có tính khả thi. Cần phải tính đến những nguồn lực đã bỏ ra rất lớn của giáo dân trong việc chuẩn bị và thi công một phần công trình. Đây hiển nhiên là nguồn vật chất không thể lãng phí.

Căn cứ hiện trạng, nhu cầu và quan điểm, Viện Bảo tồn di tích đề xuất hai phương án ứng xử với nhà thờ Chính toà Bùi Chu. Phương án thứ nhất là trùng tu cục bộ theo nguyên trạng. Phương án này đảm bảo giữ nguyên quy mô, cấu trúc công trình. Theo đó, nhà thờ được hạ giải từng phần. Cụ thể, hạ giải phần mái ngói, tận dụng tối đa các viên ngói còn tốt để tái chế sử dụng. Thay thế phần ngói thiếu khuyết bằng các viên ngói phục chế theo kích thước cũ. Phục hồi lại hệ bờ nóc theo ảnh chụp năm 1950…

Phương án này được nêu rõ ưu điểm là bảo tồn tối đa các dấu tích vật chất của công trình. Tuy nhiên không bền vững, chỉ ổn định trong thời gian giới hạn, cần duy tu và thậm chí tiếp tục sửa chữa hằng năm. Bên cạnh đó, phương án này không cải thiện được nền công trình, sẽ tiếp tục nâng lên trong tương lai. Điều này đã và đang dẫn đến sự thay đổi và biến dạng kiến trúc của cả công trình so với ban đầu. Phương án một cũng không đáp ứng được nhu cầu sử dụng đương đại. Kinh phí trùng tu lớn.

Trùng tu triệt để

Đây là phương án thứ hai được đề xuất. Theo đó, đòi hỏi hạ giải toàn bộ công trình đến cả phần móng, nền cũ. Thi công hệ thống nền móng mới theo quy mô phù hợp và công nghệ, kỹ thuật tiên tiến, đảm bảo thời gian tồn tại lâu dài, ổn định cho công trình. Đặc biệt, trả lại cốt nền ban đầu của công trình với hệ chân đế bao quanh.

Theo phương án, mặt bằng nhà thờ mới vẫn lấy theo kiến trúc cũ, quy mô kích thước có thể mở rộng thêm nhưng không quá lớn so với cũ để không gây cảm giác xa lạ, khác biệt so với quy mô ban đầu. Bộ khung chịu lực bằng gỗ theo cấu trúc cơ bản như cũ, có thể kế thừa những nét kiến trúc truyền thống để công trình đạt độ tinh xảo, thẩm mỹ. Hệ tường xây bao quanh lập lại kiến trúc như trang trí, cửa, vòm, gờ chỉ. Tái hiện kể cả hệ thống thoát nước cũ nhưng hoàn chỉnh và thích hợp hơn. Quét vôi màu vàng giống với màu cũ của công trình.

Bảo tồn những giá trị cốt lõi và các yếu tố gốc quan trọng của các thời kỳ, tái sử dụng chân tảng, hoa văn kim loại đúc. Lưu ý bảo tồn nguyên vẹn khu mộ của các linh mục. Phục chế các đồ thờ sơn thếp, bảo quản tấm bia Thành Thái và hai chuông đồng. Lợp hệ mái ngói truyền thống. Lát nền bằng vật liệu phù hợp, có thể lát lại toàn bộ nền bằng gạch hoa phục chế theo mẫu cũ. Lắp đặt hệ thống chiếu sáng và kỹ thuật phù hợp, hệ thống an toàn điện và phòng chống cháy.

• Nhóm hơn 20 kiến trúc sư gửi đơn 'đề nghị cứu xét' không làm việc với đại diện nhà thờ Bùi Chu
• Bộ VHTTDL tổ chức đoàn khảo sát nhà thờ Bùi Chu

Phương án trùng tu triệt để được đánh giá sẽ đảm bảo sự bền vững, ổn định lâu dài, bảo tồn đặc điểm cơ bản và những giá trị cốt lõi đặc trưng. Đáp ứng nhu cầu đương đại và nguyện vọng của cộng đồng sử dụng. Kinh phí hợp lí, có tính khả thi và tránh lãng phí đối với của cải, vật chất của giáo dân.

Trong văn bản, Viện Bảo tồn di tích kiến nghị, dù thực hiện phương án trùng tu nào, cơ quan thực hiện cũng phải là đơn vị có chuyên môn về tu bổ di tích và xây dựng các công trình tôn giáo tín ngưỡng. Trong quá trình thi công cần lập hồ sơ đầy đủ, chi tiết trước khi hạ giải cục bộ hay toàn phần.

Theo Báo Văn hóa