Góc kỹ thuật: Sir Alex - thiên tài chiến thuật

(Thethaovanhoa.vn) - HLV M.U luôn sẵn sàng thay đổi và xáo trộn đội bóng của ông, dù cho phương pháp trước đó có thành công đến đâu.

Veron là bản hợp đồng thất bại, nhưng mang tính cách mạng về chiến thuật.

Tài năng lớn nhất của Sir Alex Ferguson giúp ông ở trên đỉnh cao của bóng đá Anh trong 35 năm có lẽ là khả năng thích nghi. Không đội bóng nào, dù thành công đến đâu, khiến ông hoàn toàn hài lòng.

Từ 4-4-1-1

Khi các CĐV áo đỏ, chán nản với trò thợ hàn, hô vang “4-4-2, 4-4-2” vào những năm đầu của Ferguson ở M.U, chiến lược gia người Scotland đáp lại bằng cách không bao giờ sử dụng đội hình 4-4-2 nữa. Ngay cả khi phải đá với 4 hậu vệ và 4 tiền vệ, phương án của Ferguson vẫn là 4-4-1-1, ở một thời đại mà 4-4-2 thống trị. Vậy mà trước đó, mọi đội bóng ông từng dẫn dắt đều chơi 4-4-2. Aberdeen đánh bại Real Madrid trong trận chung kết Cúp C2 năm 1983 với hệ thống 4-4-2.

Ngay từ trận chung kết Cúp C2 1991 (thắng Barca), M.U có lẽ là ở đội bóng lớn đầu tiên trên thế giới sử dụng hệ thống 4-2-3-1, vốn là thời thượng ngày nay: Mark Hughes đá cắm, đằng sau là hàng hộ công 3 người Brian McClair, Mike Phelan và Lee Sharp, với Paul Ince cùng Bryan Robson che chắn cho hàng thủ. Trên cơ sở đó, Ferguson xây dựng đội bóng có lẽ là tốc độ nhất trong lịch sử Premier League với Andrei Kanchelskis, Sharpe và Ryan Giggs trong chiến dịch 1992-93 mà họ giành chức vô địch Anh lần đầu sau 26 năm. Trận đấu bước ngoặt của M.U có lẽ là khi họ làm khách ở Norwich vào tháng 3, khi đang dẫn 2 điểm ở vị trí đầu bảng. Do Hughes bị treo giò, Ferguson để Ince đá tiền vệ trụ một mình, với Sharpe, McClair và Kanchelskis phía trên cùng cặp tiền đạo Eric Cantona và Giggs. Họ hủy diệt đối thủ.

Trên nền tảng và triết lý đó, M.U đã đến với cú ăn ba 1999. Cantona đã đi, nhưng Dwight Yorke và Andy Cole đóng vai trò giống như Cantona và Hughes, với một hàng tiền vệ tràn ngập năng lượng, từ phải sang trái: Beckham, Roy Keane, Scholes và Giggs. Nhưng sau thất bại trước Real Madrid ở tứ kết Champions League năm 2000, lòng tin của Ferguson vào hệ thống 4-4-1-1 bắt đầu suy giảm.

Cách mạng hụt với Veron

Năm 2001 là chữ ký làm thay đổi tất cả: Juan Sebastian Veron. Ý tưởng ban đầu là Veron lùi sâu, Scholes đá hộ công sau van Nistelrooy. Nhưng mọi việc trở thành thảm họa. Scholes, vốn rất ít khi phàn nàn, thừa nhận anh không thích vai trò mới, khi Fergie phá vỡ cấu trúc chiến thắng Beckham-Keane-Scholes-Giggs. M.U thua 10 trận trước Giáng sinh và ở bên bờ vực khủng hoảng. Ferguson phải trở lại với 4-4-2, Solskjaer chơi lùi sau van Nistelrooy, nhưng đã quá muộn. Mọi việc chỉ sáng sủa trở lại sau khi Veron dính chấn thương.

Hệ thống 4-2-3-1 được áp dụng ở mùa 2003-04, khi Phil Neville chơi tiền vệ trụ, rồi mùa sau đó, chuyển thành 4-3-3 với Giggs và Rooney dạt ra 2 cánh. Nhưng cả 2 năm đó đều không danh hiệu, không tiến xa ở châu Âu. Đến tứ kết Champions League 2007, M.U đánh bại Roma 7-1 với đội hình 4-4-1-1 quen thuộc: Cristiano Ronaldo và Giggs đá cánh, Fletcher và Carrick là tiền vệ trung tâm, còn Rooney đá lùi sau trung phong Alan Smith. Mùa sau, ở chung kết Champions League, M.U lại sử dụng hệ thống đó trước Chelsea và một lần nữa, như năm 1999, họ đã gặp nhiều may mắn.

Những tiến hóa liên tục bắt đầu ở mùa giải 2008-09 khi Ferguson là một trong những HLV tiên phong áp dụng khái niệm tiền đạo phòng ngự, với những đội hình 4-2-4-0 và 4-3-3-0. Hậu vệ trái Aly Cissokho của Porto đã gây rất nhiều khó khăn cho M.U trong trận tứ kết Champions League, nên ở lượt về, Ferguson để Ronaldo đá tiền đạo ảo và Rooney bên phải. Với thể lực dồi dào và phong độ đỉnh cao của tuyển thủ Anh, Cissokho bị vô hiệu hóa và M.U thắng thoải mái 1-0. Mùa tiếp theo ở trận bán kết trên sân khách gặp Barcelona, Rooney gần như trở thành một hậu vệ cánh thứ 2, để kèm chết Lionel Messi. Park Ji Sung cũng là một chuyên gia trong vị trí này, với chiến tích ấn tượng kèm được Maicon ở vòng 16 đội năm 2009.

Đến mùa 2009-10, sự thất vọng với Tevez và Berbatov khiến Rooney chơi như một trung phong trong cả mùa. Còn 3 mùa vừa qua, M.U khi thì đá 4-4-1-1, khi thì 4-2-3-1, với Chicharito và Robin van Persie thay phiên nhau trên hàng công.

Như vậy, kể từ mùa 2005-06, khi những nghi ngờ bắt đầu bủa vây M.U, Ferguson đã giành 5 chức vô địch Premier League và 3 lần vào chung kết Champions League. Không một chiến lược gia nào hiểu về chiến thuật như thế, và có thể thay đổi tốt như thế.

Hoài Trinh
Thể thao & Văn hóa