YouTube tròn 20 tuổi: Thay đổi thế giới qua từng video

Cách đây 20 năm, vào ngày 23/4/2005, một đoạn video dài 19 giây mang tên "Me at the zoo" đã đánh dấu sự ra đời của YouTube.

Trong video, Jawed Karim, một trong ba nhà sáng lập, đứng trước chuồng voi tại Sở thú San Diego.

Cùng với Chad Hurley và Steve Chen - ba cựu nhân viên PayPal - Karim không ngờ rằng ý tưởng độc đáo của họ, khởi động vào ngày Valentine 2005, sẽ định hình lại văn hóa, giải trí và giáo dục toàn cầu.

Từ ý tưởng hẹn hò thất bại đến cơn sốt toàn cầu

Câu chuyện khởi nguồn của YouTube đầy bất ngờ. Ban đầu được quảng bá như một nền tảng hẹn hò với khẩu hiệu "Tune in, Hook up" (Kết nối, Gắn bó), YouTube thất bại thảm hại.

Những quảng cáo trên Craigslist ở Las Vegas và Los Angeles, đề nghị trả 20 USD cho phụ nữ đăng video, không thu hút được ai.

"Chúng tôi thậm chí không biết mô tả sản phẩm của mình thế nào" - Karim thừa nhận trong bài phát biểu năm 2007 tại Đại học Illinois.

Nhưng một bước ngoặt đã thay đổi tất cả. Nhận thấy người dùng đăng tải video về chó, kỳ nghỉ và cuộc sống thường nhật, bộ ba quyết định biến YouTube thành sân chơi chung cho mọi nội dung.

Đến tháng 6/2005, họ đại tu website, mở cửa cho sự sáng tạo của người dùng. Quyết định này đã thành công rực rỡ.

Chỉ trong một năm, giao diện thân thiện và tính năng cho phép bất kỳ ai sở hữu tài khoản và máy quay trở thành nhà sáng tạo nội dung đã thu hút hàng triệu người.

Tính năng "thích, bình luận hoặc đăng ký" tạo nên trải nghiệm tương tác, gần gũi. Đến tháng 11/2006, Google nhận ra tiềm năng của YouTube và thâu tóm nền tảng này với giá 1,65 tỷ USD bằng cổ phiếu - một thương vụ được xem là "hời" cho một nền tảng giờ đây đã trở thành biểu tượng của thời đại.

Cỗ máy văn hóa toàn cầu

YouTube đã tạo ra những cột mốc văn hóa vượt qua mọi ranh giới. Từ sự ngây thơ của video Charlie Bit My Finger đến Gangnam Style của Psy - video đầu tiên đạt 1 tỷ lượt xem vào năm 2012 - YouTube đã định hình văn hóa đại chúng toàn cầu.

Hiện tại, Baby Shark Dance dẫn đầu với hơn 15 tỷ lượt xem, minh chứng cho khả năng biến những giai điệu đơn giản thành hiện tượng toàn cầu.

Sức ảnh hưởng của YouTube bắt nguồn từ những khoảnh khắc then chốt. Năm 2004, Karim không thể tìm thấy đoạn phim về sự cố "Nipplegate" của Janet Jackson tại Super Bowl hay thảm họa sóng thần Ấn Độ Dương.

Điều này thôi thúc anh tạo ra một không gian để chia sẻ và khám phá video tức thì.

Ngày nay, với hơn 500 giờ nội dung được tải lên mỗi phút, YouTube là kho lưu trữ khổng lồ.

Nơi khám phá ngôi sao, định nghĩa lại danh tiếng

Năm 2007, Pattie Mallette đăng video con trai mình - Justin Bieber - hát các bản cover. Người quản lý tài năng Scooter Braun phát hiện cậu bé, và một biểu tượng nhạc pop ra đời. Hành trình của Bieber cho thấy YouTube có thể biến người vô danh thành siêu sao.

Tương tự, cặp song sinh Australia Daniel và Michael Philippou, từ kênh YouTube RackaRacka, đã tạo nên bộ phim kinh dị ăn khách Talk to Me (2022).

Trong khi đó, nhà làm phim 20 tuổi Wesley Wang, với bộ phim ngắn Nothing, Except Everything, đạt 4,4 triệu lượt xem và giành giải thưởng tại Liên hoan Phim Indy Shorts, hiện hợp tác với công ty sản xuất của đạo diễn Darren Aronofsky.

Nhà sản xuất âm nhạc Finneas O'Connell, anh trai của Billie Eilish, thừa nhận anh học nhạc từ YouTube.

Anh sản xuất album đầu tay của Eilish, When We All Fall Asleep, Where Do We Go?, giành nhiều giải Grammy năm 2020, khẳng định vai trò của YouTube như bệ phóng cho tài năng sáng tạo.

Lớp học toàn cầu và kho mẹo vặt

Ngoài giải trí, YouTube là một lớp học mở. Các kênh như TED-Ed, Khan Academy và CrashCourse mang đến giáo dục miễn phí cho hàng triệu người.

Trong đại dịch Covid-19, nghiên cứu năm 2021 của Pew Research Centre ghi nhận YouTube tăng trưởng mạnh nhất trong số các nền tảng mạng xã hội, khi người dùng tìm kiếm cách sử dụng thời gian hiệu quả, từ chụp ảnh mặt trăng bằng iPhone đến mẹo vệ sinh bằng Coca-Cola.

Thư viện video hướng dẫn của YouTube đã trở thành nguồn tài nguyên thiết yếu.

Không thiếu tranh cãi

YouTube không tránh khỏi chỉ trích. Nền tảng bị phê phán vì cách xử lý nội dung bản quyền, lan truyền thuyết âm mưu và thông tin sai lệch.

Các vụ bê bối liên quan đến nội dung chống vắc-xin và cực đoan buộc YouTube phải siết chặt kiểm duyệt và hợp tác với các tổ chức kiểm chứng.

Tuy nhiên, thông tin sai lệch vẫn là vấn đề nhức nhối. Google, công ty mẹ của YouTube, đến nay vẫn từ chối các quy định của EU nhằm giải quyết vấn đề này, khiến các nhà phê bình tiếp tục lên tiếng.

Những nhà tiên phong lặng lẽ

Không giống nhiều tỷ phú công nghệ, ba nhà sáng lập YouTube giữ lối sống kín tiếng.

Karim, Hurley và Chen tập trung hỗ trợ các startup, và hành trình sau YouTube của họ thậm chí trở thành chủ đề cho các video trên chính nền tảng họ tạo ra.

Như một bình luận viên nhận xét: "Ba người này không chỉ thay đổi internet, mà còn thay đổi cả thế giới".

Sau hai thập kỷ, YouTube vẫn là một thế lực văn hóa, một động từ và minh chứng cho sức mạnh của sự sáng tạo từ người dùng.

Từ những video lan truyền đến các hướng dẫn thay đổi cuộc sống, YouTube không chỉ là một nền tảng mà là một cuộc cách mạng, tiếp tục định hình cách chúng ta kết nối, sáng tạo và tiếp cận thế giới.